Iqtisodiyoti

 

---

451 
20-BOB: O‘SIMLIKCHILIK TARMOQLARI IQTISODIYOTI 
1. O‘simlikchilik tarmoqlari va ularning mamlakatimiz iqtisodiyotidagi 
ahamiyati.
2. Mamlakatimizda o‘simlikchilik tarmoqlarining hozirgi rivojlanish 
holati. 
3. O‘simlikchilik tarmoqlarini yanada rivojlantirish imkoniyatlari va 
samaradorligini oshirish yo‘llari. 
Tayanch so‘zlar: 
qishloq xo‘jaligi tarmoqlari, o‘simlikchilik, donchilik, 
texnika ekinlari, sabzavotchilik, kartoshkachilik, polizchilik, mevachilik, 
uzumchilik, ozuqa ekinlari, dorivor o‘simliklar. 
1. 
O‘simlikchilik 
tarmoqlari 
va 
ularning 
mamlakatimiz 
iqtisodiyotidagi ahamiyati.
Qishloq xo‘jaligi yetishtirilayotgan mahsulotlarning turlari va 
xususiyatlaridan 
kelib 
chiqqan 
holda 
ikkita 
yirik 
tarmoqqa: 
o‘simlikchilik va chorvachilikka bo‘linadi. O‘simlikchilik qishloq 
xo‘jaligining yetakchi tarmog‘i bo‘lib, unda ko‘p turdagi mahsulotlar 
yetishtiriladi. 
Yetishtirilayotgan 
mahsulotlarning 
turlari 
va 
xususiyatlaridan kelib chiqqan holda o‘simlikchilik tarmog‘i o‘z 
navbatida quyidagi kichik tarmoqlarga bo‘linadi: 
- donchilik (bug‘doy, arpa, makkajo‘xori, sholi va hokazo); 
- texnika ekinlari (paxta, kanop, tamaki, qand lavlagi, moyli ekinlar va 
hokazo); 
- kartoshkachilik; 
- sabzavotchilik (piyoz, sabzi, bodring va hokazo); 
- polizchilik (qovun, tarvuz va hokazo); 
- mevachilik (olma, o‘rik, shaftoli va hokazo); 
- uzumchilik; 
- chorva ozuqasi ekinlari yetishtiruvchi va boshqa tarmoqlardan 
iboratdir. 

---

452 
O‘simlikchilik tarmoqlarining mamlakatimiz aholisini oziq-ovqat 
bilan ta’minlashdagi o‘rni beqiyosdir. Chunki, aholi tomonidan kunlik 
iste’mol qilinadigan oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida o‘simlikchilik 
tarmog‘idan olinadigan mahsulotlar asosiy o‘rinni egallaydi. Shu sababli 
o‘simlikchilik aholining birlamchi ehtiyojlarini qondiruvchi mahsulotlar 
yetishtirib beruvchi muhim tarmoq hisoblanadi. Bundan tashqari, 
o‘simlikchilik tarmoqlarida yetishtirilayotgan mahsulotlar sanoatning 
ko‘pgina sohalari uchun xomashyo bo‘lib hisoblanadi. To‘qimachilik, 
yog‘-moy, oziq-ovqat kabi yo‘nalishlardagi sanoat korxonalarining 
faoliyati o‘simlikchilik tarmoqlarining faoliyati bilan uzviy bog‘liqdir. 
Shu bilan birga, o‘simlikchilik tarmoqlari chorva mollari uchun ozuqa 
ham yetkazib beradi. Bizga ma’lumki, chorvachilikni rivojlantirish 
uning mustahkam ozuqa bazasi bilan ta’minlanishiga bog‘liq. Shu 
jihatdan, chorvachilikning rivoji ham o‘simlikchilik tarmog‘iga bevosita 
bog‘liqdir.