Iqtisodiyoti

yilga nisbatab foizda) 
2016
2017
2018
2019
Don - jami
101,1 
88,2 
89,7 
113,8 
shu jumladan: 
bug‘doy 
99,6 
87,7 
89,0 
112,6 
arpa 
110,4 
80,2 
83,2 
119,4 

---

457 
makkajo‘xori don uchun 
111,9 
79,2 
106,1 
102,0 
sholi
106,2 
87,5 
55,9 
142,3 
dukkakli don 
128,8 
216,0 
122,3 
130,6 
Paxta xomashyosi 
88,0 
96,5 
80,3 
117,8 
Kartoshka
107,8 
100,2 
104,2 
106,1 
Sabzavotlar
108,5 
100,4 
95,5 
104,7 
Poliz
110,3 
99,3 
90,4 
112,6 
Silos, ko‘k ozuqa va senaj uchun 
ekilgan makkajo‘xori 
104,3 
63,6 
100,3 
116,9 
Ozuqabop ildizmevalar 
143,0 
84,7 
66,7 
116,6 
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari
Mamlakatimiz ekin maydonlari tarkibida donli ekinlarning salmog‘i 
ortmoqda. 1995-yilda donli ekinlarning umumiy ekin maydonidagi 
salmog‘i 39,8 foiz bo‘lgan bo‘lsa, 2000-yilga kelib bu ko‘rsatkich 42,7 
foizni, 2008-yilda 43,2 foizni, 2012-yilda 44,9 foizni va 2015-yilda esa
45,2 foizni, 2018-yilda esa 48,4 foizni tashkil etgan. 
O‘simlikchilik tarmoqlari tarkibida donchilik muhim ahamiyatga 
ega hisoblanadi. Donchilik mamlakatimizning oziq-ovqat xavfsizligini 
ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Milliy xususiyatlarimizdan kelib 
chiqqan holada non va non mahsulotlari xalqimizning dasturxonida 
muhim ahamiyat kasb etadi. Shu sababli mustaqillikning ilk davridan 
boshlab don mustaqilligiga erishishga alohida e’tibor berildi. Ushbu 
maqsadga erishish uchun donli ekinlar maydoni keskin oshirildi, 
seleksiya 
va 
urug‘chilikka 
e’tibor berildi, donli ekinlarning 
hosildorligini oshirish bo‘yicha tadbirlar amalga oshirildi. Ushbu 
islohotlar o‘zining ijobiy natijalarini bermoqda va hozirgi vaqtda 
mamlakatimizda 
yillik 
ehtiyoj 
uchun 
yetarli 
miqdorda 
don 
yetishtirilmoqda. Donli ekinlar chorvachilikni ozuqa bazasi bilan 
ta’minlashda ham muhim ahamiyatga ega. 
G‘allachilik asosan respublika aholisining don mahsulotlariga 
bo‘lgan talabini qondirishga xizmat qiladi. Tibbiyot me’yorlari bo‘yicha 

---

458 
bir kishi yil davomida 124 kg un va un mahsulotlarini iste’mol qilishi 
lozim. G‘allachilikda erishilgan natija respublikamiz bu boradagi talabni 
qondirish imkoniyatiga ega ekanligidan dalolat beradi. Hozirgi vaqtda 
mamlakatimizda yetishtirilayotgan bug‘doy aholi ehtiyojlarini to‘liq 
qondirib, yetishtirilgan bug‘doyning bir qismi eksport ham qilinmoqda. 
G‘allachilikning rivojlanishi chorvachilik va sanoat tarmoqlari 
yuksalishiga ham ijobiy ta’sir etadi.
Shu o‘rinda ta’kidlab o‘tish lozimki, mustaqillikning ilk davrida 
mamlakatimizda 940 ming tonna g‘alla yetishtirilgan bo‘lib, aholi uchun 
zarur bo‘lgan bu mahsulotga ichki ehtiyojni ta’minlash uchun taxminan 
4,5 mln. tonna bug‘doy chetdan xarid qilinar edi. Mamlakatimizda oziq-
ovqat xavfsizligini ta’minlash maqsadida don mustaqilligi davlat dasturi 
qabul qilindi. Chunki, non xalqimiz asosiy oziq-ovqat mahsuloti 
hisoblanadi, shu sababli bug‘doy yetishtirishni ko‘paytirisjga alohida 
e’tibor berildi. Shu maqsadda bug‘doy ekiladigan maydonlar keskin 
ko‘paytirildi
. 
Mamlakatimiz ekin maydonlari tarkibida donli ekinlarning 
salmog‘i ortmoqda. 1995-yilda donli ekinlarning umumiy ekin 
maydonidagi salmog‘i 39,8 foiz bo‘lgan bo‘lsa, 2000-yilga kelib bu 
ko‘rsatkich 42,7 foizni, 2008-yilda 43,2 foizni, 2012-yilda 44,9 foizni, 
2015-yilda 45,2 foizni, 2019-yilda esa 47,7 foizni tashkil etmoqda.
Don mahsulotlariga bo‘lgan talabni qondirishga erishish uchun 
dastlab urug‘chilikka e’tibor berildi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 1996-yil dekabr oyida qabul qilingan “Andijon 
viloyatida boshoqli don ekinlari urug‘chiligini tashkil etish masalalari 
to‘g‘risida”gi qarori aynan shu vazifani amalga oshirishga qaratilgan 
edi. Mazkur me’yoriy hujjatga asosan, hududda bug‘doyning yangi 
navlarini yetishtirishga ixtisoslashgan xo‘jaliklar, urug‘lik bug‘doy 
sanoat miqyosida tayyorlanadigan va qadoqlanadigan zamonaviy 
korxonalar yuzaga keldi.

---

459 
20.7-jadval