Iqtisodiyoti

 
 
Mustaqil ta’lim uchun tavsiya etiladigan mavzular: 
1. Qishloq xo‘jaligida xarajatlar va ularning turkumlanishi. 
2. Qishloq xo‘jalik mahsulotlari tannarxi va uning tarkibiga kiruvchi 
xarajatlar.
3. Qishloq xo‘jalik mahsulotlari tannarxini pasaytirish imkoniyatlari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

337 
14-BOB. QISHLOQ XO‘JALIGIDA NARX VA NARXLARNI 
SHAKLLANTIRISH 
 
1. Qishloq xo‘jaligida narxning iqtisodiy mohiyati va shakllanishi.
2. Qishloq xo‘jaligida qo‘llaniladigan narx turlari. 
3. Bozor munosabatlari sharoitida qishloq xo‘jalik mahsulotlari 
narxlarining shakllanishini takomillashtirish yo‘llari. 

Tayanch so‘zlar: 
narx, bozor muvozanati, talab qonuni, taklif qonuni, 
bozor konyunkturasi, marketing, qishloq xo‘jaligida qo‘llaniladigan 
narxlar. 
1. Qishloq xo‘jaligida narxning iqtisodiy mohiyati, shakllanishi va 
turlari. 
Bozor iqtisodiyoti erkin tovar-pul munosabatlariga asoslangan 
bo‘lib, bu munosabatlar narxlar yordamida amalga oshadi. Narx tovar 
qiymatining puldagi ifodasidir. Uning darajasi bozor munosabatlari 
sharoitida samarali, cheklangan xarajatlarga asoslanadi, ya’ni ular 
narxning iqtisodiy asosini tashkil etadi. Har qanday xarajatlar ham 
samarali hisoblanmaydi. Shuning uchun ma’lum bir miqdorgacha 
bo‘lgan, ya’ni maqsadga muvofiq sarflangan xarajatlargina e’tiborga 
olinadi. Narx shakllanishida ushbu maqsadga muvofiq xarajatlarga 
asoslaniladi, undan yuqori xarajatlarni bozor tan olmaydi. Ya’ni, ishlab 
chiqaruvchi o‘z mahsulotining tannarxi yuqoriroq bo‘lganligi uchun uni 
bozorda shakllangan narxga nisbatan yuqoriroq narxda sota olmaydi. 
Bozor munosabatlari sharoitida talab va taklif o‘rtasidagi munosabat 
ham narx shakllanishiga ta’sir ko‘rsatuvchi asosiy omil hisoblanadi. 
Talab qonuniga ko‘ra, bozorda taklif o‘zgarmagan holda mahsulotga 
bo‘lgan talab ortsa, mahsulotning narxi oshadi (14.1-rasm). 

---

338 
a) b)