“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar”
-47-
kompyuterlarning imkoniyatlari shiddatli ravishda usar ekan, bunday kompyuterlar
uchun Unix ning turli tizimlari paydo bulishi tabiiy xol bulgan.
1987 yili Linuks tizimining yaratilishiga uziga xos hissasini kushgan, gollandiyalik
professor Andryu Tanenbaum Yuniks uz tizimini yaratadi. Tizimga muallif Miniks
nomini berib, uni shaxsiy kompyuterlarda o'quv kuroli sifatida ishlatishni tavsiya
kiladi. Albatta, Miniks mukammal va benukson operatsion tizim bulmagan, lekin
uning dastlabki kodi ochik bulib, Tanenbaumning "Operatsion tizimlar" kitobida
tizimning ishlash jarayonlari batafsil yoritilgan. Bu esa operatsion tizimni urganishni
xoxlovchilar uchun bebaxo o'quv kullanma bulgan, shuning uchun Yevropa
oliygoxlarining talabalari bosh kutarmay Miniks tizimining 12 000 keltirilgan satr
kodini astoydil urganishgan. Shunday talabalar katori Linus Torvalds bulgan. Linus
Benedikt Torvalds (1969 y. tugilgan) Finlyandiya poytaxti Xelsinki universiteti
kompyuter fanlari fakultetining talabasi bulib,professor Tanenbaum kitobini sotib
olgan. "Tasodifiy inkilobchining xikoyasi" xotiranomasida Linus: "Kirish kismini
ukiganimdayok, Unix moxiyatiga tushunib , uni kudratli , mustaxkam va guzal
operatsion tizim ekanligiga ikror bulganman, hamda usha zaxodiyok Unix ishlay
oladigan kompyuter sotib olgim keldi‖ – deb yozadi. 1991 yili Linus bulib-bulib
tulash sharti bilan Intel 80386 protsessori asosida yangi kompyuter sotib oladi.
Kompyuterga Miniks operatsion tizimini urnatib, mirikib bir oy urganadi, lekin
foydalanish jarayonida unda tizimning ishlashiga juda kup shikoyatlar paydo buladi.
Ulardan asosiysi masofadan ishlab ma‘lumot kirituvchi terminal kismidir. Bu kism
yordamida Linus uyidan universitet kompyuteriga ulanib, yangiliklar ukimokchi
bulgan. Bu muammoni yechish uchun yosh haqer uzining terminali, shaxsiy dasturini
yozishga kirishadi. U Miniks tizimiga tayanmagan xolda, kompyuterning apparat
kismlariga muvofik yangi, mustakil dastur yaratadi. Modomiki, yana, fayllarni
universitetdan uyga tortib olmokchi bulganligi sababli, yul-yulakay yangi fayl
tizimini yaratadi.
Miniks tizimida nafakat masofadan kiritish kismi yomon ishlar, balki
ishlayotgan dasturni vaktincha foydalanmasdan, boshka dasturni ishga tushirish
imkoniyati ham yuk yedi. Tizimning bu kamchiligini tuFrilash uchun Linusga
boshka, haqikatdan yangi operatsion tizim tuzish kerak buladi. Dastlab, u sistemali
chakiruvlarini (yangi tizim kismlarini) ketma-ket dasturlashga urinadi. Lekin
ma‘lumot yetishmaganli va chakiruvlarni kupligi sababli Linus ishni uddalay olmay,
uzining operatsion tizimining yadrosi bilan Internetda erkin tarkatilayotgan bash -
buyruklar kobik dasturini ishga tushirmokchi buladi. K,obik dastur ishga tushayotgan
vaktda tizimning kerakli kismiga murojaat kilinganda tuxtab kolish sodir bulgan. Bu
xolda yosh haqer uzi yaratgan tizimning yetishmovchi kismini aniklab, bartaraf
etgan. Natijada, ish juda kizikarli jarayonda olib borilib, 1991 yilning avgust oyi
oxirlarida kobik dasturi ishga tushadi. Bu natija juda katta ahamiyatga ega buladi,
chunki Linus murakkab kobik dasturini ishga tushirgach, yana bir necha kerakli
dasturlarni yasashga muvaffak buladi. Shunday kilib, yangi operatsion tizimning
asoslari tayyor buladi.
1991 yil 25 avgustida Torvalds uzining tajribalari haqida comp.os.minix
konferensiyaga xabar beradi. Xabarda Linus bepul operatsion tizimni yaratgani,
Do'stlaringiz bilan baham: |