Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar

“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar” 
-25- 
 
 
appletlarni veb-sahifalar asosida saqlash bilan dinamik axborotlarga ega bo‘lishga va 
veb-axborotlardan foydalanuvchilar bilan interfaollikda bo‘lishga imkon beradi. MPI 
va  PVM  kutubxonalar  standart  parallel  dasturlar  ishlab  chiqarishga  imkon  beradi, 
bunda  dasturchi  boshqa  parallel  kompyuterlarda  bitta  parallel  kompyuter  uchun 
ishlab  chiqilgan  parallel  dasturni  oson  o‘tkaza  va  bajara  oladi.  MPI  parallel 
kompyuterlarning  taqsimlangan  xotirasi  uchun,  PVM  parallel  kompterlarning 
bo‘laklanadigan xotirasi uchun foydalaniladi. 
Beshinchi  avlod  kompyuetrlarining  xarakterli  xususiyatlari  quyidagilar 
hisoblanadi: 
1.  Portativ  kompyuterlar  (noutbuk  deb  ataluvchilar)  to‘rtinchi  avlod 
kompyuterlariga nisbatan ancha kichik va qulay bo‘lib, foydalanuvchilarga hisoblash 
vositalaridan hatto sayohat paytida ham foydalana olish imkonini beradi. 
2.  Beshinchi  avlodning  stol  PK  (ShK)    va  ishchi  stansiyasi  to‘rtinchi  avlod 
PK (ShK)ga nisbatan bir necha marta kuchli. 
3.  Beshinchi avlod meynfreym va superkompyuterlar o‘zlari joylashgan bino 
(xona) zarur tarzda konunsioner bilan ta‘minlanishini talab qilsa noutbuk stol ShK va 
ishchi stansiyalar uchun kondisoner talab qilinmaydi. 
4.  Ular o‘tmishdoshlariga nisbatan kam energiya sarflaydi. 
5.  Ularning  aparat  qurilmalari  o‘tmishdoshlariga  nisbatan  kam  buziladi, 
texnik xizmat ko‘rsatishga uncha ko‘p xarajat talab qilmaydi. 
6.  Beshinchi  avlodning  yirik  ko‘lamli  tizimlaridan  ko‘pchiligi  issiq  (ishlab 
turganida) almashuv funksiyasiga ega, bu esa ishlamay qolgan komponentni, tizimni 
o‘chirmasdan, yangisiga almashtirish imkonini beradi. 
7.  Ularda  o‘z  o‘tmishdoshlariga  nisbatan  birlamchi  va  ikkilamchi  saqlash 
qurilmasi tez va katta. 
8.  Ular universal mashina hisoblanadi. 
9.  Ularni ishlab chiqarish elektron sxemaning alohida komponentlarini qo‘lda 
yig‘ishni talab qilmaydi, bu esa yig‘ish bosqichida inson qo‘l mehnati va moliyaviy 
xarajatlarni pasaytiradi. Shu tariqa, bu tizimni sanoat ishlab chiqarishi oson va arzon. 
Shu  bilan  birga  SBIS  chiplar  ishlab  chiqarish  uchun  o‘ta  murakkab  texnologiya  va 
qimmatbaho uskunalar talab qilinadi (jahondagi bir necha tashkilotlardagina mavjud). 
10.  Yuqori  darajali  dasturlashtirishning  standart  tillaridan  foydalanish  bitta 
kompyuter  uchun  yozilgan  dasturlarni  boshqa  kompyuterda  bajarish  uchun 
o‘tkazishni engillashtiradi. 
11.  Multimediyali  funksiyalardan  foydalanuvchilar  uchun  qo‘shimcha 
foydalanuvchilar  interfeyslari  tizimni  hatto  bolalar  tomonidan  ham  o‘zlashtirlishini 
osonlashtiradi. 
12.  Yangi  va  yanada  kuchli  ilovalar  shu  jumladan,  multimediali  ilovalar  har 
bir sohada tizimni yanada foydaliroq qiladi. 
13.  Internet ko‘lamining kengayishi Internet-vosita va ilovalar bilan birgalikda 
bu tizimlarni oddiy odamlar hayotiga ham ta‘sir etadigan qilib qo‘ydilar. 
14.  Bu  tizimlar  ham  maydalangan  dasturiy  ta‘minot  konsepsiyasidan 
foydalanadi. Bu esa foydalanuvchilarga o‘z ehtiyojlari va kerakli hisoblagan apparat 
va dasturiy ta‘minotga mablag‘ sarflashlarini ta‘minlaydi. 

---