Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar

“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar” 
-21- 
 
 
ustida engil manipulyasiya o‘tkazish va tahlil qilishga imkon berar, bu esa rasm va 
diagrammalarni  chizishni  osonlashtirishga  imkon  berardi.  To‘rtinchi  avlod  davrida 
ommalashgan yana bir o‘ta foydali konsepsiya terminalning bitta oynasida bir qancha 
oyna (daricha)lar bilan ishlay olish imkoniyati edi. Bu xususiyat foydalanuvchilarga  
terminalning  bitta  ekranida  bir  vaqtning  o‘zida  ilovalarning  bir  qancha  qanchasi 
holatini alohida darchalarda kuzatish imkonini berdi. 
Katta kompyuterlar uchun dasturiy ta‘minot sohasida ko‘p prosessori operasion 
tizimlar  va  dasturlashtirishning  parallel  tillari  ommalashgan  asosiy  texnologiyalar 
qatoriga  qo‘shildi.  Ko‘p  prosessorli  operasion  tizim  yordamida  meynfreym 
tizimlarida  bir  nechta  prosessordan  foydalanishi  mumkin  (asosiy  prosessor  va  tobe 
prosessorlar),  shu  tariqa,  tobe  prosessorlar  foydalanuvchilar  terminallari  va 
periferiyali qurilmalarni boshqara olishlari mumkin, bu esa asosiy prosessorni asosiy 
dasturlarga  ishlov  berishga  jalb  etilishiga,  umumiy  samaradorlik  oshishiga  imkon 
beradi.    Superkompyuterlar,  shuningdek,  bu  tizimda  foydalaniladigan  ko‘p  sonli 
prosessorlardan  maksimal  unumdorlik  olmoq  uchun  ko‘p  prosessorni  operasion 
tizimdan ham foydalanadilar. Bir vaqtning o‘zida dasturlash tillari dasturchilarga o‘z 
ilovalarini  bu  ko‘p  prosessorli  tizimlar  qismlari  parallel  ravishda  bajara  oladigan 
tarzda yozishga imkon berib, ushbu ko‘p prosessorli tizim imkoniyatlaridan samarali 
foydalanishga  qo‘shimcha  ravishda  yordam  berdilar.  Ushbu  turning  eng  kuchli  tili 
ADA edi. 
 
To‘rtinchi avlodda UNIX operasion tizimi ham keng yirik ko‘lamli tizimlarda  
foydalanish  uchun  o‘ta  ommalashdi.  Bundan  tashqari,  kompyuter  tarmoqlarining 
tarqalishi  munosabati  bilan    bir  necha  kompyuterning  bir-biri  bilan  muomalaga  kira 
olishi va o‘sha tarmoq resurslaridan birgalikda foydalanishga imkon berish uchun bir 
qancha yangi funksiyalar mavjud operasion tizimga ulandi.  
 
To‘rtinchi  avlod  davomida  ommalashgan  ayrim    boshqa  dasturiy 
texnologiyalarga  S  dasturlashtirish  tili,  dasturiy  ta‘minlashning  ob‘ektga 
yo‘naltirilgan loyihalashtirilishi va ob‘ektga yo‘naltirilgan dasturlashtirishlar kiradi. S 
tili  o‘zida  assembler  samaradorligi  bilan  yuqori  darajali  dasturlashtirish  tillari 
xususiyatlarini  jamlaydi.  Dasturiy  ta‘minlashning  ob‘ektga  yo‘naltirilgan 
loyihalashtirilishining  asosiy  vazifasi  dasturni  umumlashtirish  va  ob‘ekt  deb 
ataluvchi dasturiy  kodlarning  takroriy  foydalaniladigan  qismlarini  birlashtirish  yo‘li 
bilan  dasturiy  tizimni  yaratish  hisoblanadi.  Dasturiy  ta‘minlashning  ob‘ektga 
yo‘naltirilgan 
loyihalashtirilishini 
engillashtirish 
(osonlashtirish) 
uchun 
dasturlashtirishning  bir  qancha  ob‘ektga  yo‘naltirilgan  tillari  kiritildi.  Ulardan  SQQ 
eng ommaviy ob‘ektga  yo‘naltirilgan til sifatida paydo bo‘ldi.  
 
To‘rtinchi  avlod  kompyuterlarining  xarakterli  xususiyatlari  quyidagilar 
hisoblanadi. 
 
1.  PK  meynfeymlar  yoki  uchinchi  avlod    mini  EHMlariga  nisbatan  kichik  va 
arzon edi. 
 
2.  To‘rtinchi  avlod  meynfreymlari  va  superkompyuterlari  uchun  ular  turgan 
bino  (xona)  kondisioner  bilan  ta‘minlanishi  talab  qilinishiga  qaramay,  xususiy 
kompyuterlarga kondisioner talab etilmaydi. 

---