"iqtisodiyot va menejment "

3.
 
Shartnoma narxlar
– bu sotuvchi va xaridorning roziligi bilan belgilanadigan, 
ular tomonidan tuzilgan shartnomada qayd qilingan narxlardir. Mazkur narxlar 
milliy va xalqaro bozorda ham qo`llaniladi. Xalqaro bozorda qo`llanilganda tovar 
(xizmat)larning jahon narxlariga yaqin turadi. Shartnoma narxlar odatda 
shartnoma bitimi amal qilib turgan davrda o`zgarmaydi. 
4.
 
Davlat narxlari 
- Bu ishlab chiqaruvchilarga davlat tomonidan buyurtma 
berilganda qo`llaniladi. 
Davlatning narxlarni tartibga solish faoliyati chegaralangan (limitlangan) va 
dotatsiyali narxlarni vujudga keltiradi. 
5.
 
Chegaralangan narxlarda
davlat narxlarning yuqori va quyi chegarasini 
belgilaydi, ular shu doirada o`zgarishi mumkin. Bunday narxlar yordamida davlat 
inflyatsiyani jilovlaydi, narxlarni nazorat qiladi. 
6.
 
Dotatsiyalangan narx
– bu davlat byudjeti hisobidan maxsus arzonlashtirilgan 
narxlardir. Bunday narxlardan kam daromadli oilalar, beva-bechoralar, ishsiz va 

---

121 
nogironlarni hayotiy zarur ne`matlar bilan eng kam darajada ta`minlab turishda 
foydalaniladi. 
7.
 
Nufuzli narxlar - 
bu baholardan obro` talab iste`molchilarga tovarlar sotilganda 
va xizmatlar ko`rsatilganda foydalaniladi.
B
u sotish hajmini o`zgartirmasdan 
yuqori foyda olishga erishish firmalar monopol vaziyat hosil qiladigan narxdir. 
Aholining yuqori daromad oluvchi qatlami xarid qiladigan nufuzli tovarlar yuqori 
narxlarda sotilishi nufuzli narxdan iborat bo`ladi.
8.
 
Demping narx.
Bozorda o`z mavqeini mustahkamlash va raqiblarini siqib 
chiqarish uchun firmalar maxsus narxdan foydalanadiki, ular demping narx yoki 
bozorga kirib olish narxi deb ataladi. Bu narx raqibni sindirishga qaratilganligi 
uchun davlat uni ta`qiqlaydi, shu sababli firmalar uni yashirin qo`llaydilar va bu 
ish rasmiy narxning bir qismini kechib yuborish shaklida bo`ladi.