|
moliyaviy doiralar (bank xodimlari, auditorlar, moliyachilar, moliyaviy va investitsion maslahatchilar);
ommaviy axborot vositalari (muxbirlar, reklama, iqtisodiyot, biznes boʻlimlarining, gazetalar, jurnallar, televidenie va radio, axborot va tahliliy agentliklar xodimlari);
fuqarolik guruh harakatlari (ekologik harakatning iste’molchilar assotsiatsiyalari, sogʻlom hayot tarzi harakatining faollari va yuristlari);
keng jamoatchilik (ekspertlar, siyosatchilar, sportchilar, artistlar, rassomlar, musiqachilar va boshqalar).
3.1-rasm. Qurilish korxonasining tashqi muhiti (makro-muhit)
Qurilish korxonasi toʻxtovsiz tashqi kuch va omillar ta’siroti ostida oʻz faoliyatini olib boradi. Ba’zi hollarda ular maqbul imkoniyatlarni, boshqa hollarda esa xavf-xatarni sodir qiladilar. Shu bois aytish mumkinki, korxona peshqadamligining istiqboli tovar va xizmatning tegishli marketing muhitiga mosligi bilan ifodalanadi. 7.1-rasmda korxona makro-muhitining asosiy omillari keltirilgan.
Mamlakatdagi siyosiy muhit asosan davlatning mustaqilligi va bevosita siyosiy yondashuvlar va yoʻnalishlarni mustahkamlash bilan bogʻliq tendentsiyalar, boshqa tomondan esa bozor munosabatlariga oʻtish va oʻzaro manfaatli aloqalarni oʻrnatish bilan tavsiflanadi. Siyosiy muhitga ijro etuvchi davlat hokimiyatining omillari bilan bir qator muhim omillar ham kiradi. Ular ichida mulkchilik, tadbirkorlik, iste’molchilar huquqlarini muhofaza qilish va reklama munosabatlarini tartibga soluvchi qonunchilik va qonunlarni koʻrsatish mumkin. Huquqiy tartibga solishning samarali yoʻnalishlari takomillashtirilmoqda. Jamiyat iqtisodiy muhitining ahvoli asosan korxonalar daromadlarining darajasi va aholining xarid qobiliyati kabi koʻrsatkichlar bilan, shuningdek, inflyatsiya, kredit stavkalari, soliq solish stavkalari, aholining joriy daromadlari, jamgʻarmalarining darajalari, iste’mol savatining qiymati bilan aniqlanadi. Bu koʻrsatkichlarning oʻzgarishi talabda nafaqat miqdoriy, balki tarkibiy siljishlarga
ham olib keladi.
Tabiiy muhit jamiki landshaft (manzara) va atrof-muhitning ifloslanishi quyidagi holatlarga bogʻliq:
xom ashyoni ratsional ishlatish darajasi;
qayta ishlab chiqarishga imkonsiz tabiiy resurslardan foydalanish miqdori;
butunlay yoʻq boʻlish oldida turgan hayvonlar soni;
ozon qatlamining kamayishi va natijada «issiqxona taassuroti» vujudga kelishi.
Yoʻnalishlarning har bir muayyan koʻrsatkichlari orqali atrof-muhitning u yoki bu tomonini tasniflash mumkin. Shu bilan birga bular marketing kuchlarining ta’sirotiga ham ega. Umumiy yondashuv jihatdan tabiiy muhitning oʻzgarishi quyidagi omillar atrofida roʻy beradi: xom ashyoning tanqisligi (defisit), energiyaning qimmatlashishi, atrof-muhitning ifloslanishi va tabiiy resurslarning davlat tomonidan muvofiqlashtirilishi. Marketing nuqtai nazaridan hozirgi sharoitda suv, oziq-ovqat, yogʻoch, neft, koʻmir hamda ayrim mineral turlarini ishlatishda oqilona yondashuv qoʻllanishi katta ahamiyatga ega. Energiyaning qimmatlashishi, avvalo, neft qazish ishlari bilan bogʻliq. Ma’lumki, ularning zahiralari cheklangan va keyingi qazish jarayonlari yildan-yilga yirik investitsiyalarni talab etmoqda. Boshqa (alternativ) energiya turlarini topish borasida muhim izlanish va tadqiqotlar olib borilmoqda. Gap quyosh, yadro, shamol va boshqa energiya manbalari toʻgʻrisida borayotir.
Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda ekologiya qonunchiligi doimo takomillashtirish va oʻta talabchanlik tendentsiyasiga ega. Demak, bu sharoitda atrof-muhitni himoya qiluvchi standartlarga rioya qilgan firmalar muammolarni echish maqsadida kam kuch va vosita sarflanadigan yoʻl va imkoniyatlarni amaliyotga jalb etishlari muqarrar.
Bozor kon’yunkturasi koʻp tomondan demografik tavsiflar va aholi shakllanishining asosiy tendentsiyalari bilan belgilanadi. Bunda shaxsiy iste’mol tovarlariga boʻlgan talabning rivojlanishi va ishlab chiqarishga moʻljallangan tovarlar bozoridagi oʻzgarishlar oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri aloqa kuzatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
