Iqtisodiyot asoslari


Cheklangan monopoliya( sotuvchi bitta, xaridorlar esa bir nechta)



Download 5,08 Mb.
bet37/66
Sana10.07.2022
Hajmi5,08 Mb.
#771831
TuriУчебное пособие
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   66
Bog'liq
iqtisodiyot asoslari

Cheklangan monopoliya( sotuvchi bitta, xaridorlar esa bir nechta)

Bitta

Monopsoniya (xaridor bitta, sotuvchilar esa ko’p)

Cheklangan monopsoniya(bir nechta sotuvchilar va bitta xaridor)

Bilateral’ monopsoniYa
(bitta sotuvchi va bitta xaridor)




  • bozor ichida resurslarni safarbar etish imkoniyatlarining mavjudligi;

  • bozorga erkin kirish va undan chiqib ketish;

  • sotuvchilar hatti - harakatining bir - biriga bog’liq emasligi;

  • ishlab chiqarilayotgan mahsulotning bir turliligi;

  • sotilayotgan mahsulot hajmi;

  • narxlar to’g’risida ma’lumotlarga ega bo’lish va bu ma’lumotlarning to’liqligi.

Monopolistik raqobatda turli firmalar har xil turdagi tovarlarni ishlab chiqaradilar va ularning kapitallari bir tarmoqdan ikkinchi tarmoqqa erkin o’tishi uchun sharoitlar mavjud bo’ladi. Ammo ular o’z faoliyatlarining ayrim tomonlarini deyarli sir tutadilar. Monopolistik raqobat uchun yuqori monopol narxlar va monopol foyda xosdir.
Oligopolistik raqobat - shunday bozor tuzilmasiki, unda bir necha yirik korxonalar hukmronlik qiladilarva o’zaro g’ayri narxiy raqobat kurashi olib boradilar.
Sof monopolistik raqobat, asosan bir tarmoqda bitta yoki bir necha yirik firmalarning monopolistik xukmronligi natijasida vujudga keladi. Bu monopoliyalarning faoliyatida raqobat ularning foydasi uchun xizmat qiladi. Tarmoq ishlab chiqargan mahsulot, deyarli, ular tomonidan monopol baholarda sotiladi va monopol foyda olinadi. Monopoliyalar monopol foydadan mahrum bo’lmaslik, xom- ashyolarga yakka egalik qilish, sotish bozorlarini saqlab qolish uchun boshqa firmalarga bu tarmoqqa kirishlariga yo’l bermaydilar. Monopoliyalarning ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarishga ixtisoslashganligi, ularga ishlab chiqarish harajatlarini pasaytirishga, tovarlarni sotish bahosi talab va taklif asosida belgilashga sharoit Yaratadi. Bu degani, monopolistik ishlab chiqarish jarayoniga ikkinchi bir firmani kirishi amri mahol. Bu esa ishlab chiqarishning qulay samarasiga salbiy ta’sir etadi. Chunki ishlab chiqarish resurslari monopoliyalar manfaati asosida taqsimlanadi. Agarda bu taqsimot keng ko’lamda amalga oshirilsa ishlab chiqarish harajatlari pasayishi va tovarlarning qiymatini arzonlashuviga olib kelishi mumkin.
Raqobatli bozor jarayonining katta ustunligi shundan iboratki, iqtisodiy muammolar shaxssiz tarzda hal etiladi.
Raqobatli bozorning yana bir muhim jihati tanlov erkinligidir. Mukammal raqobatning bunday sharti bajarilgan taqdirda, bozorga kirib kelish uchun to’siqlar bo’lmagan holda, tadbirkorlar kasb va faoliyat turini tanlashda erkin bo’ladilar. Bunda ular faqat shaxsiy moyilliklari, talab etiluvchi mablag’ni to’plash qobiliyati bilan cheklanadilar.
Quyida sof raqobat sharoitida bozor muvozanati chizma tarzda ifodalangan:

Download 5,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish