Iqtisodiy va

Iqtisodiy rayonlashtirish. H ar bir fanning o ‘ziga xos va o'ziga mos, birlamchi tushunchasi bor. Masalan, biologiya- da hujayra, kimyoda malekula, fizikada atom, tarixda — davr va h.k. Geografiyaning bosh tushunchasi rayondir.1 Iqtisodiy ra y o n esa iq t iso d iy g eo g rafiy an in g asosiy tu sh u n c h a s i hisoblanadi.

Boshqa fanlarda b o ‘lganidek, birlamchi tushuncha ham oson va ham qiyindir. U m u m an , rayon deganda m a 'lum o ‘xshashlikka ega b o ‘lgan hududning bir qismi nazarda tu- tiladi. Tabiiy geografiyada, masalan, botqoqlik, tepalik, tog'lik, tekislik, cho‘l va boshqa landshaft turlari rayon hisoblanadi, chunki ular shu jihatlari bilan atrof, q o ‘shni hududlardan farq qiladi. Iqtisodiy geografiyada tog‘-kon, dehqonchilik, chorvachilik, dam olish kabi m in ta q a- ray o n la rn i ajratish mumkin.

«Rayon» tushunchasining murakkabligi shundaki, u tash- qaridan qaraganda oddiy ko‘rinsada, ichki tuzilishi b o ‘yicha rang-barang, murakkab hududiy tizimdir. Masalan, Farg‘ona iqtisodiy rayonini olaylik; ushbu rayon ( mintaqa) respublika m ehnat taqsimotida avtomobilsozlik, oziq-ovqat sanoati, pax­ ta va pilla, meva yetishtirishga ixtisoslashgan. A m m o mazkur ta rm o q la r vodiyning b a rc h a qism lariga ham xos emas; qolaversa bulardan tashqari mahalliy ahamiyatga ega b o ‘lgan iqtisodiyot tarm oqlari ham mavjud.

M azkur tushunchaning yana bir mushkullik tomoni uning hududiy ko'lam i b o ‘yicha k o ‘p bosqichli, ko‘p «qavatli», ekanligidir. C hunonchi, Janubi- sharqiy Osiyo, Yevropa, Si- bir, Farg‘ona vodiysi, Toshkent viloyati, Bekobod tum ani,

1 « Rayon» — fransuz t il idan olingan b o ‘lib, jo y ko' r inishi, peyzaj m a' nosini bildiradi va shu m azm unda u xalqaro terminga aylangan. B ino­ barin, uni h a m m a vaqt ham o ‘zbek tiliga o'girish shart emas.