Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

21 

 

Hozirgi  vaqtda  O‗zbekistonda  va  boshqa  MDH  davlatlarida  Ijtimoiy 

geografiya yoki Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya nomi bilan yuritilmoqda. 

Rus  olimi  V.S.Jekulin  (1989)  geografik  fanlarni  quyidagi  to‗rt  blokka 

ajratgan. Bular:  



 

tabiiy fanlar

: tabiiy geografiya (landshaftshunoslik, poliogeografiya); 



 

ijtimoiy  fanlar

:  sotsial-iqtisodiy  geografiya,  aholi  geografiyasi,  siyo-

siy  geografiya,  tarmoqlar  geografiyasi  (sanoat  geografiyasi,  qishloq 

xo‗jaligi geografiyasi, transport geografiyasi va boshqalar); 



 

tabiiy-sotsial  fanlar

:  majmuaviy  geografiya  (tibbiyot  geografiyasi, 

sotsial ekologiya, geoekologiya, rekreatsiya geografiyasi);  



 

tarixiy  geografiya,  toponimika,  metageografiya,  kartografiya  singari 

muhim sohalar. 

R.D.Jonston  Iqtisodiy  va  ijtimoiy  geografiya  tarkibida  iqtisodiy,  sotsial  (tor 

ma‘noda,  ijtimoiy  jarayonlar  va  aholini  geografik  o‗rganish),  siyosiy,  madaniy, 

tarixiy  va  regional  sotsiogeografiya  kabilarni  ajratib  ko‗rsatgan  (R.D.Jonston, 

1989).  

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning tadqiqot obyekti va predmeti haqida turli 

xil fikrlar mavjud. Ilmiy adabiyotlarda geografiyaning ijtimoiy tarmog‗i obyektini 

quyidagicha aniqlashtirish holatlari uchraydi:  

-inson  hayoti  va  faoliyatiga  tegishli  hududiy  mutanosiblik  (bu  yerda  tabiiy 

hududiy mutanosiblik ham mavjudligini unutmaslik kerak); 

-hududiy majmualar, bu ham, albatta, inson bilan bog‗liq ravishda;  

-hududiy  (territorial,  geografik),  ijtimoiy  (iqtisodiy,  sotsial,  siyosiy  va 

boshqa) tizimlar; 

-iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning umumiy tadqiqot obyekti;  

-atrof-muhitning inson tomonidan o‗zgartirilgan qismi yoki antroposfera;  

-iqtisodiy rayon va boshqalar. 

---