Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

20 

 

fanlardan  tashkil  topganmi?  Bu  haqida  bir  qancha  qarashlar  mavjud.  Chunonchi, 

rus  olimi  B.B.Rodoman:  (1999),  ―Geografiya  –  umumiy  ekologik  qarashlar  va 

hududiy  tadqiqot  usullarining  birlashuvidan  vujudga  kelgan  yagona  fan‖,  deb 

hisoblaydi.  Britaniyalik  olim  R.D.Jonstonning  (1997)  fikri  ushbu  qarashlardan 

birmuncha  boshqacharoq.  Jumladan,  olim:  ―Ijtimoiy  geografiya  tabiiy  geografik 

fanlarga  nisbatan  boshqa  ijtimoiy  fanlar  bilan  ko‗proq  uzviy  aloqadordir,  ya‘ni 

tabiiy  va  ijtimoiy  (Iqtisodiy  va  ijtimoiy  geografiya)  geografiya  –  bu  ikki  boshqa-

boshqa fanlardir‖, – deya ta‘rif beradi. 

Shu  o‗rinda  yana  shunday  savol  tug‗ilishi  tabiiy:  geografiya  tabiiy  fanlar 

qatoriga  kiradimi  yoki  uni  ijtimoiy  fanlar  tarkibiga  kiritish  o‗rinlimi?  Bu  borada 

ko‗pchilik olimlar hamfikr bo‗lib, tabiiy geografiya tabiiy fanlar, ya‘ni biologiya, 

geologiya  singari  tabiatni  o‗rganuvchi  fanlardan  biri  bo‗lsa,  Iqtisodiy  va  ijtimoiy 

geografiya ijtimoiy fanlar qatoriga kiradi. Boshqa ijtimoiy fanlardan farqli o‗laroq 

geografik  fanlar  xuddi  tarix  singari  jamiyatning  barcha  jabhalarini  o‗rgansa-da, 

biroq  uning  tadqiqot  obyekti  juda  keng  bo‗lib,  u  tabiat  va  jamiyatni  o‗zaro 

bog‗laydi.  Shu  o‗rinda  aytish  joizki,  Iqtisodiy  va  ijtimoiy  geografiya  jahonning 

turli mamlakat va mintaqalarida turlicha nom bilan ataladi. Chunonchi: 

-  ingliz  tilida  so‗zlashuvchi  davlatlarda  ―Human  geography‖,  ya‘ni  Inson 

geografiyasi, Ijtimoiy geografiya; 

-  nemis  tilida  so‗zlashuvchi  davlatlarda  ―die  Humangeographie‖  (ijtimoiy) 

yoki  ―Antropogeographie‖  (anthropo  –  grek  tilida  inson  ma‘nosini  anglatadi), 

―Kulturgeographie‖ (ma‘daniy geografiya); 

-  fransuz  tilida  so‗zlashuvchi  mamlakatlarda  ―Geographie  humaine‖,  ya‘ni 

Inson geografiyasi; 

-  Rossiya  va  Qozog‗istonda  1990-yillar  boshlarida  ijtimoiy  geografiya 

ko‗proq  iqtisodiy,  sotsial  va  siyosiy  geografiya  nomi  bilan,  2007-yildan  boshlab 

iqtisodiy, sotsial, siyosiy va rekreatsion geografiya nomi bilan atala boshladi. 

---