Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

142 

 

past  va,  binobarin,  ularning  ―chorva  sig‗imi‖  ham  yuqori  emas.  Demak,  bu  va 

shunga o‗xshash hududlarda ekstensiv chorvachilik rivojlanib boradi. 

Chorvachilikning  sut  va  sut-go‗sht  yo‗nalishi  uning  ancha  intensiv  va 

mahsuldor  sohalaridir.  Sutchilik  esa,  odatda,  uncha  issiq  bo‗lmagan  va  yog‗in-

sochin  yetarli  rayonlarda,  daryo  qayirlari  va  dalalar  yam-yashil  o‗tloqzorlar  bilan 

qoplangan  joylarda  juda  yaxshi  rivojlanadi  (Belorussiya,  Boltiqbo‗yi  davlatlari, 

Rossiyaning  Kostroma,  Yaroslavl,  Vologda  viloyatlari,  Gollandiya,  Chuy  vodiysi 

va  h.k.).  Jun  chorvachiligi  esa  issiq,  cho‗l  tabiatida  qulay  imkoniyatga  ega 

(Avstraliya, Mongoliya, Qozog‗iston va h.k.). 

Sut chorvachiligining shahar aholisi ehtiyoji asosida shakllanishi ma‘qul. Shu 

bilan birga, keyingi yillarda transport, xususan, avtorefrijeratorlarning ta‘siri ostida 

bu  tarmoq  uzoqroq  masofada  ham  joylashtirilmoqda.  Keltirilgan  sut  asosida  u 

bilan bog‗liq boshqa mahsulotlarni ishlab chiqarish shahar joylarda tashkil qilinadi. 

Qishloq  xo‗jaligi  tarmoqlari  –  dehqonchilik  va  chorvachilikning  hududiy 

birikmalari  ham  mavjud.  Chunonchi,  g‗allachilik  rayonlarda  parrandachilik, 

kartoshka  yetishtiriladigan  yerlarda  sut-go‗sht  chorvachiligi,  qand  lavlagi 

ekiladigan hududlarda cho‗chqachilik rivojlanib boradi. Bu esa qishloq xo‗jaligida 

o‗ziga  xos  hududiy  ishlab  chiqarish  majmualarini  shakllantiradi.  Bunday 

majmualarning  eng  murakkab  va  rivojlangan  shakli  qishloq  xo‗jaligi  va  qayta 

ishlovchi sanoat (rasman, oziq-ovqat sanoati) negizida vujudga keladi.  

Agrosanoat majmuini (agrobiznesni) bundan ham keng ma‘noda talqin qilish 

mumkin.  U  holda  bu  majmua  sanoatning  qishloq  xo‗jaligi  bilan  bog‗liq  barcha 

tarmoqlarini,  transport  va  omborxonalarini  ham  o‗z  qamroviga  oladi.  Aynan  shu 

mazmunda  agrosanoat  majmualari  respublikamizda  milliy  va  mintaqaviy 

iqtisodiyotning o‗zagini hosil qiladi. 

Sanoatda bo‗lganidek, qishloq xo‗jaligi tarmoqlarini joylashtirishda ham eng 

asosiy  omil  bozor  munosabatlari  bo‗lib  qolmoqda.  Nimani  yetishtirishni  hozirgi 

---