Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

109 

 

joylashtirishga,  hududlar  rivojlanishini  jonlantirishga  ko‘mak  beradi,  yangi 

texnologiyalarni kiritishda nihoyatda ahamiyatli bo‘ladi. 

O‘tish  davrida  ishlab  chiqarishni  rivojlantirish  va  joylashtirishda  chet  el 

sarmoyalarini,  firmalarni  jalb  etish  ham  muhim.  Buning  uchun  qulay  investitsiya 

muhiti  yaratilishi,  xorijiy  investorlarni  qiziqtiruvchi  shart-sharoitlar  muhayyo 

bo‘lishi zarur. Ikkala tomon uchun manfaatli bo‘lgan qo‘shma korxonalarni qurish 

esa  mintaqa  va  milliy  iqtisodiyotni  mustahkamlashda,  jahon  bozoriga  chiqishda 

katta ahamiyatga ega. 

Mavjud  jahon  tajribasi  ko‘rsatadiki,  o‘tish  davrida  yengil,  xususan, 

to‘qimachilik sanoatini ustuvor darajada rivojlantirish yaxshi natija beradi. Sababi 

ushbu  sanoat  korxonasini  qurishda,  asbob-uskunalar  uchun  katta  mablag‘  talab 

qilinmaydi,  mahsuloti  esa  barchaga  va  hamma  vaqt  kerak, pul  oboroti  (aylanishi) 

esa  tez  kechadi.  Biroq  shunday  bo‘lsada  to‘qimachilmk  sanoatiga  urg‘u  berish 

asosida barqaror iqtisodiyotni shakllantirish ancha vaqtni o‘z ichiga oladi. Shuning 

uchun, bunday an‘anaviy yo‘lni «evolyutsion yo‘l» deb atash mumkin. 

Shu  bilan  birga  mashinasozlik  sanoatini  ham  o‘tish  davri  iqtisodiyotini 

shakllantirishda  ahamiyati  katta.  Bu  garchi  «revolutsion»  yo‘l  bo‘lsada,  u  biroz 

tavakkalli va kafolatsizdir. Uning muvaffaqiyati uchun tegishli shart-sharoit, qulay 

raqobat makoni bo‘lishi zarur. 

O‘tish davrida ko‘pchilik hollarda  «kichik» daraja ma‘qul: kichik korxona, 

kichik  tadbirkor,  kichik  shahar  va  h.k.  Chindan  ham  kichik  korxonalar 

harakatchan, ixcham, kasod bo‘lgan tarzda ularning yo‘nalishini (ixtisoslashuvini) 

osonlikcha  o‘zgartirish  mumkin.  Bunday  korxonalarni  boshqarish  ham  oson. 

Biroq, kichik korxonalar mahsuloti asosan mahalliy bozorni to‘ldiradi, to‘yintiradi, 

ularni  mintaqaviy  va  xalqaro  bozolardagi  raqobatbardoshligi  pastroq.  Shu  nuqtai 

nazardan  qaraganda,  keyinchalik,  xo‘jalik  tarmog‘ining  xususiyatidan  kelib 

chiqqan holda, kattaroq korxona va tashkilotlarni qurish ham maqsadga muvofiq. 

---