Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

96 

 

Tabiatdan  oqilona  foydalanish  va  ularning  ayrim  turlarini  saqlash  yo‘llarini 

ko‘rsatadi. 

6.  Tabiiy  resurslardan  foydalanish  turlarining  o‘zaro  aloqadorligiga  qarab 

quyidagicha klassifikatsiyalanadi: 

- bir maqsad yo‘lida ishlatiladigan tabiiy resurslar; 

- ko‘p maqsadli tabiiy resurslar. Bularga: suv va yer resurslari kiradi. 

7.  Tabiiy  resurslarning  boshqa  guruhlarini  ham  ajratib  ko‘rsatish  mumkin. 

Bunga  xo‘jalikdagi  ahamiyati  va  zahiralarining  katta  kichikligiga  qarab  tabiiy 

resurslarning quyidagi shartli guruhlari kiradi: 



 

o‘ta yirik (davlat ahamiyatiga ega); 



 

yirik (tumanlararo va mintaqaviy ahamiyatga ega); 



 

uncha katta bo‘lmagan (mahalliy ahamiyatga ega). 

Yuqoridagilar  bilan  birgalikda  tabiiy  resurslarning  tabiiy  xususiyatlarini  va 

xo‘jalikdagi  ahamiyatini  hisobga  olgan  xususiy  klassifikatsiyalari  ham  ishlab 

chiqilgan.  Ularga  misol  sifatida  meliorativ  klassifikatsiyani, daryolarning  oqimini 

tartiblash  darajasiga  ko‘ra  guruhlari  va  boshqa  klassifikatsiyalarni  keltirish 

mumkin. 

Bozor  munosabatlariga  o‘tish  sharoitida  tabiiy  xom-ashyolar  bilan  savdo 

qilish  harakterini  tavsiflovchi  klassifikatsiyalardan  ham  foydalaniladi.  Bular 

orasida quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin: 



 

strategik  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  resurslar.  Bular  bilan  savdo 

aloqalarining  yo‘lga  qo‘yilishi  mamlakatning  mudofaa  qudratini  susayishiga  olib 

keladi (uran rudalari va boshqa radiaktiv rudalar); 



 

eksport  ahamiyatiga  ega  va  valyuta  tushumlarini  ta‘minlaydigan 

resurslar (neft, olmos, oltin va boshq.). 



 

ichki  bozor  resurslari.  Ular  keng  tarqalganligi  bilan  tavsiflanadi 

(masalan, mineral qurilish xomashyolari). 

---