Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

Transport turlari bo‟yicha xalqaro yuk aylanmasi

9

 

                                                           

9

 Jadvaldagi 2015-yil bo‘yicha ma‘lumotlar internet ma‘lumotlari asosida mualliflar tomonidan shakllantiilgan 

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

488 

 

Manba:

 Абдуллаев О. Иқтисодий география ва экология. -Наманган, 2002. [239 б] 

 

Yuk  tashishdagi  transport  turlari  nisbati  xo‘jalik  tarmoqlaridagi  yuklar 

tarkibi  va  ishlab  chiqarishning  hududiy  konsentratsiyasini  ifodalaydi.  Hozirgi 

vaqtda  jahonda  yangicha  holat,  keskin  rivojlanishlar  kuzatilayotgani  bois  jahon 

yuk aylanmasi ham ayrim turlar bo‘yicha biroz o‘zgargan (14-rasm). 

№ 

Transport 

turlari 

1950 

1970 

1980 

1995 

2015 

mlrd 

t/km 

% 

mlrd 

t/km 

% 

mlrd 

t/km 

% 

mlrd 

t/km 

% 

mlrd 

t/km 

% 

1 

Dengiz 

transporti 

3570  51,9  18145  62,7  32164  67,5  29015  62,1  38530  62,0 

2 

Temiryo‘l 

transporti 

2120  30,8 

5470 

18,9 

6909 

14,5 

5607 

12,0 

9943 

16,0 

3 

Quvur 

transporti 

289 

4,1 

2113 

7,3 

4050 

8,5 

5981 

12,8 

6836 

11,0 

4 

Avtomobil 

transporti 

516 

7,5 

2315 

8,0 

3288 

6,9 

4813 

10,3 

4972 

8,0 

5 

Havo 

transporti 

7 

0,1 

29 

0,1 

48 

0,1 

52 

0,1 

1243 

2,0 

6 

Ichki suv 

transporti 

385 

5,6 

868 

3,0 

1191 

2,5 

1262 

2,7 

621 

1,0 

Jami: 

6887  100  28940  100  47650  100  46730  100  62145 

100 

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

489 

 

 

14-rasm.

 Dunyo bo'yicha yuk tashishda ayrim transport turlarining ulushi 

 

 

Yuk tashish aylanmasidan kelib chiqqan holda, transportning bajargan ishini 

ham baholash mumkin, ya‘ni transportning ishi – bu qancha yukni necha kilometr 

masofaga tashilgani bilan ifodalanadigan miqdordir.  

№

_

177. 

2017-yilda  O‘zbekiston  havo  transportida  30 892  tonna  yuk 

tashilgan.  Havo  transportida  yuk  tashishning  o‘rtacha  masofasi  5079  km  bo‘lsa, 

havo transportining yuk aylanmasini aniqlang. 

Yechish:

 Bunda yuk aylanmasi quyidagicha hisoblanadi: 

1) havo transportida tashilgan yuk miqdori aniqlanadi – 30 892 tonna; 

2) havo transportida yuk tashishning o‘rtacha masofasi aniqlanadi – 5 079 km; 

3)  yuk  aylanmasini  hisoblash  formulasidan  foydalanib,  hisoblash  amalga 

oshiriladi: