Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

 

461 

 

№

_

143. 

Ma‘lum  hududda  bir  biriga  yaqin  joylashtirilgan  4  ta 

minikorxonada,  mos  ravishda,  bir  tonnadan  magniy  ishlab  chiqarilgan  bo‘lsa, 

umumiy hisobda qancha elektr-energiya sarflanganligini aniqlang.

 

1)  1  tonna  magniy  ishlab  chiqarish  uchun  qancha  elektr-energiya 

sarflanishi – 26 000 kVt/s; 

2) ishlab chiqarilgan magniy miqdori – 4 t; 

3) sarflangan elektr-energiyasi aniqlanadi: 

 

 

 

 

1 t ------------------------- 26 000 kVt/s 

 

 

 

 

4 t ------- x = 

            

 

 = 

104 000 kVt/s

 

 

Javob:

  To‘rttala  metall  eritish  korxonasida  ishlab  chiqarilgan  magniy  4 

tonnani  tashkil  qilgan  bo‘lsa,  ularga  sarflangan  elektr-energiya  miqdori  104 000 

kVt/s ga yetadi. 

 



 

To’rtinchidan

, rangli metallarni eritish ekologik jihatdan ancha xavfli 

hisoblanadi.  

Shu  sababdan,  yirik  kombinatlar  atrofida  ayrim  muammolar  ham  vujudga 

keladi.  Bularni  keltirib  chiqarmaslik  uchun  esa  bunday  korxonlalarni  odam  zich 

yashaydigan  joylardan  ―panaroqda‖  joylashtirish  lozim.  Shu  bilan  birgalikda, 

shamol yo‘nalishi, yer osti suvlarining harakatini ham jiddiy inobatga olish lozim. 

Aks  holda,  noxush  vaziyatlar  kelib  chiqishi  mumkin.  Masalan,  Tojikistondagi 

Tursunzoda  aluminiy  zavodidan  chiqayotgan  zaharli  moddalarni  tog‘  tarafdan 

shamol  Surxondaryo  vodiysiga  ―haydab  kelmoqda‖.  Natijada,  Sariosiyo,  Denov, 

Uzun  tumanlarida  ekologik  holat  yomonlashib,  turli  kasalliklarning  ko‘payishi, 

ayniqsa,  qishloq  xo‘jaligiga  jiddiy  zarar  ko‘rsatmoqda.  Demakki,  bir  foyda 

beruvchi obyektning qurilishi boshqalarining zarariga xizmat qilmasligi hamda har 

tomonlama samarali bo‘lishi lozim hisoblanadi.