Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

141 

 

mehnat  sarfi  haddan  tashqari  ko‗p,  qishloq  joylarda  ―yashirin‖  ishsizlar  ko‗p, 

aholining nisbiy va, hatto, mutlaq ortiqchaligi sezilib turibdi.  

O‗zbekistonda qishloq xo‗jaligida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishga va 

shu  asosda  ijtimoiy  masalalarni  hal  etishga  katta  ahamiyat  berilmoqda.  Biroq 

hozircha bu yerda muammolar ko‗p: qishloqlarda ish o‗rinlari kam, shaharlar esa 

ortiqcha  ish  kuchini  ta‘minlay  olmayapti.  Bu  ham  bo‗lsa,  o‗tish  davrining 

qiyinchiliklaridan biridir. 

Qishloq xo‗jaligi tarmoqlarini joylashtirishda mexanizatsiyalash, agrotexnika, 

agrokimyo,  selektsiya  kabi  ilmiy-texnika  taraqqiyoti  bilan  bog‗liq  yo‗nalishlarni 

rivojlantirish  ahamiyatlidir.  Bundan  tashqari,  qishloq  xo‗jaligi  infrastrukturasi, 

sug‗orish  inshootlari  –  suv  omborlari  va  kanallar,  yerlarning  meliorativ  holatini 

yaxshilovchi chora-tadbirlar ham agrobiznesga katta ta‘sir ko‗rsatadi. 

Ko‗pgina  mamlakatlar  qatorida  O‗zbekistonda  ham  shahar  atrofi  qishloq 

xo‗jaligi  rivojlanib  bormoqda.  Bu  esa,  o‗z  navbatida,  paxta  maydonlarining 

shahardan  uzoqlashishiga  olib  keladi.  Shu  bilan  birga,  paxtachilik  tog‗oldi 

hududlarida,  Qoraqalpog‗istonda,  Sirdaryo  viloyati  va  Qarshi  cho‗lining 

sho‗rlangan  yerlarida  qisqarib  bormoqda.  Qisman,  bu  jarayon  g‗alla-bug‗doy 

maydonlarini  kengaytirish  asosida  ham  kuzatilmoqda.  Demak,  kelajakda 

paxtachilikda jiddiy o‗zgarishlarni kutish mumkin. 

Ayni  vaqtda,  bog‗dorchilik  va  uzumchilik,  ayniqsa,  g‗alla  yetishtirish 

maydonlari  kengaymoqda.  Bunday  o‗zgarishlar  jahon  miqyosida  ham  sodir 

bo‗lmoqda. Xususan, 60-yillarda rivojlanayotgan mamlakatlardagi ―yashil inqilob‖ 

g‗allachilik joylanishini sezilarli darajada o‗zgartirdi. 

Dunyo  bo‗yicha  chorvachilikning  yem-xashak  maydoni  umumiy  yer 

maydonining  taxminan  20-25%  ini  tashkil  qiladi.  Ba‘zi  mamlakatlarda  (masalan, 

Qirg‗iziston, Qozog‗iston, O‗zbekiston, Turkmaniston va b.) bu ko‗rsatkich undan 

ham  yuqori.  Buning  ustiga,  mazkur  mamlakatlarda  yaylovzorlarning  hosildorligi 

---