Iqtisodiy tsikllar yoki to'lqinlar

Zamonaviy iqtisodiyot hisobga olinadi mingdan ortiq turdagi tsikllar. Eng keng tarqalgani iqtisodiy tsikllarning davomiyligi bo'yicha tasnifi bo'lib, unda odatda tsiklik tebranishlarning uch turi ajralib turadi:
3,5-4 yil chastotali qisqa muddatli tsikllar;
8-10 yil chastotali o'rta muddatli tsikllar;
48-55 yil chastotali uzoq muddatli tsikllar.
Qisqa muddatli tsikllar J.Kitchin sikllarini ham muallifi nomi bilan atagan. Ular endi ko'proq inventar davrlari deb nomlanadi. Kitchin sikllari iste'mol bozorini buzish va muvozanatni tiklashga qaratilgan. Har bir tsikl iste'mol tovarlariga bo'lgan talabning nisbati o'zgargan yangi muvozanat bilan tugaydi. Kitchin sikllari investitsiyalarni taqsimlash va yangi mehnat vositalarini joriy etish o'rtasidagi vaqt oralig'i bilan izohlanadi, buning natijasida muvozanat tiklanadi. Qisqa muddatli iqtisodiy tsikllarning mavjudligi g'oyasini qo'llab-quvvatlovchi zamonaviy iqtisodchilarning aksariyati ularni o'rta muddatli iqtisodiy tsikllarga asoslangan umumiy tsiklik tizimning ajralmas qismi sifatida ko'rishga moyildirlar.

O'rta muddatli tsikllar- bular R.Juglyarning tsikllari bo'lib, ularga o'qishda eng katta e'tibor beriladi makroiqtisodiy beqarorlik, chunki aynan mana shu davriy tebranishlar asosan hukumat siyosatini yumshatishga qaratilgan. Bu sikllarning boshqa nomlari ham bor: “sanoat sikli”, “biznes sikli”, “ish sikli”, “klassik sikl”. Klassik tsiklning boshlanishi sifatida birinchi inqiroz (ortiqcha ishlab chiqarish inqirozi) 1825 yilda Angliyada sodir bo'ldi va 1857 yildan boshlab bunday inqirozlar global miqyosda tus oldi. Ikkinchi jahon urushigacha bo'lgan davrda bu sikllarning davomiyligi 10-12 yil bo'lsa, hozir 8-10 yil. Aksariyat iqtisodchilar bu tsikllarning asosiy sababini asosiy kapitalning yangilanishida ko'rishadi. Biznes sikllari - investitsiya xarajatlari, yalpi ichki mahsulot, inflyatsiya va ishsizlikning tebranishlari fransuz iqtisodchisi R.Juglarning tsiklik tebranishlar modelida eng aniq tasvirlangan.