Iqtisodiy talimot doc

Xalq og`zaki ijodidagi iqtisodiy qarashlar

O`zbek xalqi iqtisodiy taffakkurining rivojlanishida muhim manbalardan biri - xalq og`zaki ijodi namunalari hisoblanadi. Bu namunalar jumlasiga dostonlar, xalq maqollari va qo`shiqlar kiradi. Tarixiy merosimizning noyob yodgorliklaridan biri Alpomish dostonidir. Bu

56
doston shakllanganiga ming yildan ortiqroq bo`lganligini dalillar tasdiqlamoqda. Shuning uchun ham Alpomish dostonining ming yilligi Respublikamizda 2000 yilda keng nishonlandi. Asarning badiiy ahamiyatidan tashqari iqtisodiy qarashlar ham muhim o`rin tutadi. Alpomish dostonidagi iqtisodiy munosabatlar tarkibini quyidagicha guruhlash mumkin:

1. 
   Islom ta'limoti asosidagi iqtisodiy munosabatlar. Bu munosabatlarni negizini zakot va juz'ya to`lovlari bilan bog`liq masalalar tashkil etadi. Ya'ni, Qo`ng`irot elida hukmronlik qilgan Alpomishning otasi Boybo`ri bilan uning akasi Boysaribiyning zakot to`lovi bo`yicha nizolardir.
   
2. 
   Mehnat taqsimotining rivojlanganlik darajasi. Dostondan ko`rinadiki, o`sha davrga kelib chorvachilik tarmog`i Qo`ng`irot elining ixtisoslashuvining ko`rsatkichidir.
   
3. 
   Tovar-pul va moliya tizimi munosabatlari. Dostonda keltirilishicha qo`ng`irotliliklarning tovar-pul munosabatlarida natura to`lovlari ustuvorligi namoyon bo`ladi. qalmiqlar davlatida esa daromad va harajatlarni tartibga solish muxrdor lavozimi orqali yuritiladi. Muhrdor daromad va harajatlar bo`yicha hisob kitoblar qilishda oqsoqollar tomonidan yig`ib topshiriladigan soliq va yig`imlarga tayanadi. Bu mamlakatda 500 ta oqsoqollik lavozimi joriy etilgan. Ularning maoshi to`plangan soliqlardan bir qismini tashkil etadi. Sipohiylar uchun esa 500 pul birligi miqdorida maosh tayinlangan. Muomala uchun ishlatiladigan pul birliklari qo`shni mamlakatlardagi zarb qilingan oltin va kumushlar ekanligi to`g`risida ma'lumotlar berilgan. Soliqlarning manbayi bir tomondar yer solig`i bo`lsa, ikkinchi tomondan esa savdo karvonlari va ichki bozordan olinadigan yig`imlar hisoblanadi.
   

Umuman olganda, xalq og`zaki ijodidagi asarlar millat tarixidagi iqtisodiy munosabatlarni bayon etishda muhim manbalardan biri hisoblanadi. O`zbek xalqining maqollari ham iqtisodiy aqidalarning tarkibiy qismini tashkil etadi. Demak, milliy iqtisodiy taffakkurning umuminsoniy qadriyatlar bilan uyg`unligini ta'minlashda xalq og`zaki ijodi namunalaridan foydalanish muhim ahamiyatga ega.

4.