Iqtisodiy tahlil

Moliyaviy hisobot ma`lumotlarini bir-biriga mosligini tekshirish

Ko’rsatkichlar Nomi	Shakl raqami	Birlamchi		Ikkilamchi				Mosligi
		Satri	Summa, ming so’m	Shakl raqami	Satri	Summa, ming so’m
A	1	2	3	4	5	6	7
Asosiy vositalar: Boshlang’ich qiymat.	1	010	71000	3	130	71000	Mos
Eskirish qiymati.	1	011	44500	3	130	44500	Mos
Ustav kapital	1	320	80000	5	080	80000	Mos
Taqsimlanmagan foyda	1	350	45000	5	080	45000	Mos
Va xokozolar

Shunday tartibda debitorlik va kreditorlik qarzlarini, pul mablag’lar harakatini va boshqa ma`lumotlarni ham mazmunan, miqdoran to’g’riligini tekshirish mumkin.

Amaliy mashg’ulot topshiriqlari
1-jadval
Iqtisodiy tahlilning turlari

Iqtisodiy tahlilning turlarga ajratishga asos bo’ladigan belgilar	Iqtisodiy tahlilning turlari
A) B)	1. 2. 3. ...
	1. 2. 3. ...

2-jadval
Boshqaruv tahlili

Boshqaruv tahlili nima ?	Boshqaruv tahlilining ob’ektlariga nimalar kiradi?	Boshqaruv tahlilining o’ziga xos jihatlari nimalardan iborat ?	Izoh

3-jadval
Moliyaviy tahlil

Moliyaviy tahlili nima ?	Moliyaviy tahlilining ob’ektlariga nimalar kiradi?	Moliyaviy tahlilining o’ziga xos jihatlari nimalardan iborat ?	Izoh

4-jadval

Tezkor tahlil

Tezkor tahlil nima ?	Tezkor tahlilining ob’ektlariga nimalar kiradi?	Tezkor tahlilning vazifalari nimalardan iborat?	Tezkor tahlilining o’ziga xos jihatlari nimalardan iborat ?

5-jadval

Joriy tahlil

Joriy tahlil nima ?	Joriy tahlilining ob’ektlariga nimalar kiradi?	Joriy tahlilning vazifalari nimalardan iborat?	Joriy tahlilining o’ziga xos jihatlari nimalardan iborat ?

6-jadval
Istiqbolli tahlil

Istiqbolli tahlil nima ?	Istiqbolli tahlilining ob’ektlariga nimalar kiradi?	Istiqbolli tahlilning vazifalari nimalardan iborat?	Istiqbolli tahlilining o’ziga xos jihatlari nimalardan iborat ?

7-jadval

Quyidagi tahlil turlarini o’ziga xos jihatlarini ko’rsatib, ularga sharhlar yozing

Texnik-iqtisodiy tahlil	Ijtimoiy-iqtisodiy tahlil	Ekologik-iqtisodiy tahlil

8-jadval

Funksional-qiymat tahlil

Funksional-qiymat tahlilining mazmun va maqsadi	Funksional-qiymat tahlilning tamoyillari	Funksional-qiymat tahlili o’tkazishning bosqichlari

9-jadval
1-masala. Berilgan ma’lumotlar asosida ishlab chiqarishning borishini tezkor tahlil qiling

№	Ko’rsatkichlar	Rejada	Haqiqatda	Farqi
1	Ishchilar soni, kishi	45	40
2	Bir kunda ishlash kerak bo’lgan jami kishi soat	360	280
3	Bir kunlik ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, dona	180	157

Ma’lumotlar manbasi: Korxona hisob tizimi ma’lumotlaridan olingan

10-jadval

2-masala. Berilgan ma’lumotlar asosida korxonaning ayrim ko’rsatkichlarini hisobot yil yakuni bo’yicha tahlil qiling

№	Ko’rsatkichlar	Rejada	Haqiqatda	Farqi
1	Sotilgan mahsulotdan erishilgan foyda, ming so’m	20000	24000
2	Sotilgan mahsulot hajmi, ming so’m	102000	109000
3	Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, ming so’m	120000	118000

Ma’lumotlar manbasi: Korxona hisob tizimi ma’lumotlaridan olingan

11-jadval

3-masala.Korxona rahbariga eng samarali variantni tanlashda hamda to’g’ri boshqaruv qarorini qabul qilishga yordam bering. Fikringizni xulosa asosida izohlang

Ko’rsatkichlar	A variant	B variant	S variant
Mahsulot birligiga to’g’ri keladigan o’zgaruvchan xarajatlar, so’m	900	1400	1050
Doimiy xarajatlar, ming so’m	30000	32000	29000
Mahsulot birligi bahosi, so’m	2000	2300	2050
Kutilayotgan foyda summasi, ming so’m	10000	12000	9000

Ma’lumot manbasi: Korxona marketing xizmati ma’lumotlari
Mustaqil ta’lim topshiriqlari

Quyidagi tayanch iboralarga izoh yozing:

• 
  Korxona va firmalarda iqtisodiy tahlilni tashkil etish qilish;
  
• 
  Tahlilni tashkil etish bosqichlari;
  
• 
  Tahlil g’natijalarini umumlashtirish va rasmiylashtirish;
  
• 
  Iqtisodiy tahlil kengashi;
  
• 
  Tahlil uchun zarur axborotlar va ularning turlari;
  
• 
  Iqtisodiy axborotlar;
  
• 
  Ilmiy-texnikaviy axborotlar;
  
• 
  Tabiiy-ekologik axborotlar;
  
• 
  Tahlil uchun kerakli bo’lgan axborotlarga qo’yilgan talablar va ularni to’g’riligini tekshirish;
  
• 
  Buxgalteriya hisobi axborotlari.
  

Quyidagi savollarga javob bering:

1. 
   Xo’jalik sub`ektlarida tahlil ishlarini kimlar olib borishadi?
   
2. 
   Xo’jalik sub`ektlarini tahlil ishlariga mas`ul javobgarlar bo’lib kimlar hisoblanadi?
   
3. 
   Xo’jalik sub`ektlarida tahlil ishlarini tashkil etish majburiymi yoki ixtiyoriy?
   
4. 
   Tahlilni tashkil etish bosqichlarini sanab o’ting?
   
5. 
   Tahlil natijalari qanday rasmiylashtiriladi?
   
6. 
   Tahlil natijalari kimga taqdim etiladi?
   
7. 
   Tahlil jarayonlarida qanday turdagi ma`lumotlardan foydalaniladi?
   
8. 
   Tahlilda foydalaniladigan ma`lumotlarga qanday talablar qo’yiladi?
   
9. 
   Ma`lumotlarning to’g’riligi qaysi usullar orqali tekshiriladi?
   
10. 
    Tahlilning turlarini tasniflab bering?
    
11. 
    Tahlil jarayonlarida ma`lumotlarni komp yuterlarda qayta ishlashning afzalliklari nimada?
    

Test savollari:

#1. O’rganadigan davriga qarab iqtisodiy tahlilning turlari qaysi javobda to’g’ri aks ettirilgan?
A)Joriy tahlil, boshqaruv tahlili, moliyaviy tahlil;
B)Tezkor tahlil, ichki tahlil, tashqi tahlil;
C)Tezkor tahlil, joriy tahlil, funktsional qiymatli tahlil, xo’jaliklararo tahlil;
D)Tezkor tahlil, joriy tahlil, istiqbolli tahlil.
#2.Korxonalarni boshqarishdagi o’rniga qarab iqtisodiy tahlilning turini belgilang.
A)Boshqaruv (ichki) tahlil va moliyaviy (tashqi) tahlil;
B)Moliyaviy tahlil va joriy tahlil;
C)Boshqaruv tahlili va tezkor tahlil;
D)Boshqaruv tahlili va istiqbolli tahlil;


#3.Tahlil jarayonida qanday turdagi axborot manbalaridan foydalaniladi?
A)Iqtisodiy va huquqiy;
B)Iqtisodiy;
C)Huquqiy va tabiiy ekologik;
D)Iqtisodiy, huquqiy-me`yoriy, ilmiy-texnologik, tabiiy-ekologik va boshqa turdagi ma`lumotlar;


#4.Qaysi manbalar tahlil etish jarayonida asosiy manba bo’lib hisoblanadi?
A)Iqtisodiy va ekologik;
B)Hisob va huquqiy;
C)Buxgalteriya, statistika, operativ texnik hisob va hisobot, hisobdan tashqari manbalar;
D)Taftish natijasining dalolatnomasi;


#5.Iqtisodiy tahlil o’tkazish bosqichlarining ketma-ketligi qaysi javobda to’g’ri aks ettirilgan?
A)Ma`lumotlar to’plash; qayta ishlash; tahlil etish; takliflar bildirish;
B)Tahlil o’tkazishning rejasi va dasturini tuzish; tahlil uchun kerakli bo’lgan manbalarni aniqlash, yig’ish hamda hisoblanadigan ko’rsatkichlarni belgilash; to’plangan ma`lumotlarning to’g’riligini tekshirish va tahlil uchun moslashtirish; bevosita xo’jalik sub`ektlarining barcha sohalarini belgilangan tartibda tahlil qilib chiqish; tahlil natijalarini umumlashtirish va rasmiylashtirish; tahlil natijasida ilg’or g’oya va tajribalarni amaliyotda qo’llash shart-sharoitlarini ko’rsatib berish hamda ularni amaliyotga tadbiq etish;
C)Tahlil o’tkazishning rejasi va dasturini tuzish; tahlil uchun kerakli bo’lgan manbalarni aniqlash, yig’ish hamda hisoblanadigan ko’rsatkichlarni belgilash; bevosita xo’jalik sub`ektlarining barcha sohalarini belgilangan tartibda tahlil qilib chiqish; tahlil natijalarini umumlashtirish va rasmiylashtirish; tahlil natijasida ilg’or g’oya va tajribalarni amaliyotda qo’llash shart-sharoitlarini ko’rsatib berish hamda ularni amaliyotga tadbiq etish;
D)Ma`lumot to’plash; tahlil qilish; yechimini aniqlash.


#6.Tahlil uchun yig’ilgan ma`lumotlarni tekshirish nechta va qanday usullarda olib boriladi?
A)2 ta usul orqali: texnik (yuzaki) tekshirish usuli; mazmunan (mantiqiy) tekshirish usuli;
B)3 ta usul orqali: taqqoslash usuli; texnik (yuzaki) tekshirish usuli; mazmunan (mantiqiy) tekshirish usuli;
C)4 ta usul orqali: taqqoslab tekshirish usuli; guruhlashtirib tekshirish usuli; texnik (yuzaki) tekshirish usuli; mazmunan (mantiqiy) tekshirish usuli;
D)1 ta usul orqali: texnik (yuzaki) tekshirish usuli;


#7. Xo’jalik faoliyatini tahlil etishning avtomatik boshqarish sistemasi sharoitida amalga oshirilishi qanday printsiplarga amal qiladi?
A) Aniq maqsadga ega ekanligi; sistemalashganligi; kompleksliligi; ixchamlashganliligi; uzluksizlik va muntazamlilik; taqqoslanish imkoniyatini kengligi; yechim loyihasi aniq va ixchamliligi;
B)Sistemalashganligi; kompleksliligi; ixchamlashganliligi; uzluksizlik va muntazamlilik; yechim loyihasi aniq va ixchamliligi
C)Aniq maqsadga ega ekanligi; sistemalashganligi; ixchamlashganliligi; uzluksizlik va muntazamlilik;
D)Tahlil dasturini tuzib olishlik; tizilmalilik; ishonchlilik; betaraflilik; davriylik; taqqoslanuvchanlik.