Iqtisodiy statistika

Texnologik liniyani ekspluatatsiya qilish ko‘rsatkichlari,
____________________ ming so‘m.____________________
^№ Ko'rsatkich Ekspluatatsiya qilish yili
1 I ₃
Yil Yil o‘sib Yil o'sib Yil о‘sib ^davo­ davo­ bo- davo­ bo- ^{davo­ borishi} mida mida rishi mida rishi mida
^I Mahsulotni 2814 3547 6361 8936 15297 15191 30488
sotishdan tushgan tushum
^{2 Joriy 2836} 1696 4082 ⁴⁸⁷⁷ 8959 8753 17712
xarajatlar
^{3 Amortizat- 660 660 1320 660 1980} 660 2640
siya


^{4 Yalpi foyda -232 1191 959 3399 4358 5778} 1013б/
(1 qator—2 ¹
qator)
^{5 Soliqlar va 23 246} 269 ^{1178 1493 2012 3505}
boshqa to'lovlar
^{6 Sof foyda} -209 945 736 2221 2957 3766 6623
(4 qator-5 _i
qator)
^{7 Amaldagi 451 1605} 2056 2881 ^{4937 4426} 9363
(real) sol daromad
(3 qator + 6
qator)

[Capital qo‘yilm alarning am alda o ‘rnini qoplash yuqori- dagi form ula bo‘yicha aniqlanadi. M asalaning shartiga ko‘ra investitsion davr 1,5 yil. Yig'ilgan sof darom ad bilan qo'shilgan kapital qo'yilm alar orasidagi nisbat shurti ko‘rsatadiki, o 'rn in i qoplash m uddati 4 yil am alga oshirilgan (9363>7150).

Ekspluatatsiyaga kiritilgan kundan boshlab, to uning o 'rn in i qoplash kungacha b o ‘lgan davr 2,5 yilga teng. O 'rn in i to 'liq qoplash m uddati bilan uni tugatilish vaqtini orasidagi davr quyidagi form ula bo'yicha aniqlanadi.


9363 -7150 /4426 = 0 ,5 yil.


Texnologik liniyani o 'rn in i qoplashning am aldagi m ud­ dati:
To«q= l,5 + 2 ,5 - 0 ,5 = 3 ,5 yil.

H isob-kitob qilingan vaqtda o ‘rnini qoplash m uddati ye- tilm agan bo'lsa, statistika o‘rnini qoplash muddati kelishi m um kin bo'lgan davrni aniqlashni tavsiya etadi.

To'.q.m .k.m .b.d.- 'T p i+ T in + T 0b + T 0U, bunda,
T 0 b — obyektni ishga tushirgan kundan boshlab, to ku- zatish boshlangan kritik kungacha bo‘lgan davr;
T o u — kuzatish boshlangandan kritik kungacha bo'lgan kapital q o ‘ y i l m a l a r n i o 'rn ini qoplashning shartli davri yoki investitsion obyekti kutilayotgan to ‘liq o‘rnini qoplash davri o 'tg uncha bo'lgan m om ent da.
O 'rnini qoplashning shu qismi uzunligini aniqlash form u-
lasi:
Tou= K - S ( D r+A )ok/ P da; bunda,
S(D ,+A )0|< — o'tkazilgan kritik kundan so‘nggi am orti- zatsiya sum m asini ham qo'shib hisoblangan to ‘plangan sof darom ad sum m asi, o 'rnini qoplash kuni kelguncha bo‘lgan davrni o ‘z ichiga oladi.
M asalan, bizning misolimizda 4 yil ekspluatatsiyada bo‘lgan davrda to'plangan sof darom ad summasi 3355 ming so 'm , oxirgi yildagi darom ad esa — 1650 ming so‘m. Bunday holatda o ‘zgartirilgan misol m a’lum otlarini solishtirish nati- jasida shu narsa aniqlandiki, o 'rn in i qoplash davri hali o 'tm agan, binobarin, kutilayotgan o 'rn in i qoplash m uddatini aniqlash m um kin.
T k u t i l a y o t g a n + 3 ,5 + 7150 -3355 /1650 = 3 ,5 + 2 ,3 = 5 ,8 yil.
Kritik m om entdan so'nggi hisoblangan ko'rsatkich (2,3 yil) shuni ko'rsatdiki, darom ad keyingi ekspluatatsiya qilin­ gan davrda ham o'zgarm asdan qoladi (misolimizdagi 4 yil ekspluatatsiya qilingandan so'nggi darom adga teng). Bino­ barin, kutilayotgan o 'rn ini qoplash davri baza sifatida olingan
darom ad hajmiga bog'liq bo'ladi.

Yuqorida ko'rilgan ko'rsatkichlardan tashqari yana sta- tistika bitta ko'rsatkichini — kapital qo'yilm alar o 'rn in i qoplash koeffitsiyentini aniqlaydi va bu koeffltsiyent obyektni ekspluatatsiya qilish davrida to'plangan darom ad bilan qoplanish darajasini ifodalaydi, yoki

K o-.q= S ( D r+ A ) o b / K ; bunda,