Iqtisodiy o’sish tushunchasining nazariy va ilmiy asoslari

O’zbekiston Respublikasi YaIM o’sish dinamikasi⁹

5-jadval

Yillar	Yalpi ichki mahsulot
	Tegishli yilning joriy narxlarida (mlrd. so’m)	O’tgan yilga nisbatan o’sish suratlari, % (mos narxlar hisobida)
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020	4 925,3 7 450,2 9 844,0 12 261,0 15 923,4 21 124,9 28 190,0 38 969,8 49 375,6 62 388,3 78 764,2 97 929,3 120 861,5 145 846,4 171 808,3 199240,0 249136,4 407514,5 511838,1 580203,2	104,3 103,8 104,2 104,0 104,2 107,7 107,0 107,3 109,5 109,0 108,1 108,5 108,3 108,2 108,0 107,8 105,3 105,1 105.6 101.6

Respublikamizda iqtisodiy o’sishni ta’minlashni prognozlash

Prezident Shavkat Mirziyoyev 26 yanvar kuni joriy yilda barqaror iqtisodiy o'sishni ta'minlash masalalari bo'yicha yig'ilish o'tkazdi. Davlatimiz rahbarining Oliy Majlisga Murojaatnomasida qayd etilganidek, 2021 yilda mamlakatimiz iqtisodiyoti kamida 5 foiz o'sishi maqsad qilingan. Biroq, global iqtisodiyotdagi noaniqlik uzoq davom etishi mumkinligi iqtisodiy o'sishning qo'shimcha zaxiralarini topish va safarbar qilishni talab etmoqda. Shu bois Prezidentimiz barcha darajadagi rahbarlarga o'z sohasi bo'yicha mahallalardagi holatni o'rganish, “o'sish nuqtalari”ni aniqlab, ularni rivojlantirish vazifasini qo'ymoqda.
qilindi. Asosiy oziq-ovqat mahsulotlarining yetarli bo'lishini ta'minlash, narx oshishiga ta'sir ko'rsatadigan omillarning oldini olish masalalariga yana bir bor to'xtalib o'tildi. Sanoatda ham qo'shimcha rezervlar aniqlangan. Ayniqsa, asosiy “drayver” bo'lgan kimyo, metallurgiya, mashinasozlik, elektrotexnika, farmatsevtika, qurilish materiallari, to'qimachilik, charm-poyabzal sohalarida “sanoat zanjirlari”ni uzaytirish kerakligi ta'kidlandi. Shuningdek, yirik davlat korxonalarini transformatsiya qilish, xarajatlarni va boshqaruv tizimini optimallashtirish bo'yicha vazifalar qo'yildi. Xizmatlar sohasida ham ishga solinmagan imkoniyatlar ko'p. Prezidentimiz ularni to'liq safarbar etib, hududlarda servis shoxobchalarini ko'paytirish, yangi zamonaviy xizmat turlarini kengaytirish zarurligini ta'kidladi. 2021-2023 yillarda xizmatlar sohasini rivojlantirish dasturiga yoshlar keng jalb etilishi belgilandi.

O‘zbekiston iqtisodiyotining o‘sish sur'atlari sekin, ammo ijobiy bo‘lib qolmoqda. Islohotlar ishlab chiqarishdagi cheklovchi omillarni (to‘siqlarni) bartaraf etish va yuqori o‘sish potensialiga ega tarmoqlarni liberallashtirishga yordam beradi. Meva-sabzavotchilik, turizm, oziq-ovqat sanoati, to‘qimachilik va kimyo sanoati shunday tarmoqlar qatoriga kiradi. Biznesda soliq yukining sezilarli darajada kamaytirilishi zikr etilgan jarayonlarni yanada qo‘llab-quvvatlaydi. 2019–2020 yillarda narx-navoning liberallashuvi va oylik ish haqi oshirilishi sababli inflatsiya yuqori darajada saqlanib qoladi. Biroq 2021 yilga borib u pasayishi kutilmoqda. Jahon banki prognozlariga ko‘ra, tashqi savdo balansining salbiy saldosi yuqoriligicha qoladi. Sababi, O‘zbekiston iqtisodiyoti kelgusi bir necha yilda ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish uchun ko‘plab mashina va uskunalarni import qilishni davom ettiradi.

YaIMni vaqtga bog’liq ishlab chiqilgan modellar tasviri.

Prognoz ma’lumotlari 2019 yil yalpi ichki mahsulot 409158,7 mlrd so’m va 2023 yilda bu ko’rsatkich 768273,5 mlrd so’m, ya’ni 2018 yilga nisbatan ikki barobar ko’p mahsulot ishlab chiqarilishini ko’rsatmoqda.