Iqtisodiy geografiya

3. Yaponiyaning jahon xo’jaligidagi o’rni
Yaponiya BMT, Katta sakkizlik va OTIHning aʼzosi hisoblanadi. Ushbu yuqori 
taraqqiy etgan mamlakat, YaIM hajmiga koʻra jahonda AQSh va Xitoydan soʻng 
uchinchi oʻrinni egallaydi.2004- YaIMning oʻsishi 1,9 % ni tashkil etdi.2005- yil 
YaIM 1,3 % ga oʻsdi va 4,96 trln dollarni tashkil etdi. (aholi jon boshiga 38,9 ming 
dollar).2006 -yilning birinchi yarim yilligida iqtisodiyotning oʻsishi bir qancha 
tezlashgan.2012 -yilda YaIM 2008-yildagiga qaraganda 2.2% ga ortdi va 4.6 trln 
dollarni tashkil etdi. 
Jahon xo’jaligida tutgan o’rni 
Ko’rastkichlar 
nomi 
O’lchov 
birligi 
Sonli 
ko’rsatkichlar 
Yillar 
Dunyoda 
tutgan o’rni 
Hududi 
Ming km 
kv 
377.535 
2010 
61-o’rin 
Aholisi 
Mln kishi 
127.380.000 
2010 
10-o’rin 
YaIM 
Trln $ 
4.60 
4.38 
4.96 
4.30 
2012 
2007 
2005 
2003 
3-o’rin 
YaIM jon 
boshiga 
Ming $ 
35.787 
38.900 
15.000 
2013 
2005 
2000 
14-o’rin 

---

21 
Tashqi iqtisodiy aloqalar
Ko’rastkichlar 
nomi 
O’lchov birligi 
Sonli 
ko’rsatkichlar 
Yillar 
Eksport 
Mlrd $ 
799.0 
781.4 
417.8 
2012 
2008 
2003 
Import 
Mlrd $ 
856.9 
383.3 
2012 
2003 
Yaponiyaning asosiy eksport mahsulotlari 2012 yildagi. 
 
 
Transport xizmati; 
20,4 
Texnika; 19,9 
Elektronik jihozlar; 
15,8 
Optik,texnik va tibbiy 
apparatlar; 5,7 
Temir va po'lat; 4,9 
Plastmassalar; 3,6 
Organik kimyoviy 
moddalar; 2,9 
Kema ,qayiq 2.8 
Temir yoki po'latdan 
ishlangan buyumlar; 
1,9 
Rezina va rezina 
buyumlar; 1,9 
Boshqa mahsulotlar; 
20,2 

---

22 
Yaponiyaning hamkor eksport davlatlari 
 
 
Yaponiyaning asosiy import mahsulotlari 2012 yildagi
 
 
 
 
Xitoy; 18,76 
AQSH; 15,12 
Janubiy Koreya; 7,97 
Osiyo mamlakatlari; 
6,32 
Gong Kong; 5,15 
Tailand; 4,51 
Germaniya; 3,24 
Singapur; 3,11 
Malayziya; 2,29 
Indoneziya; 2,13 
Avstraliya; 2,07 
Boshqa mamlakatlar; 
29,33 
Tozalanmagan 
Neft; 6,68 
Gaz; 6,14 
Elektr simlar; 3,7 
Ko'mir; 3,52 
Toza Neft; 3,23 
Temir rudasi; 2,23 
Tibbiy jihozlar; 2,04 
Oltin; 1,77 
Telefonlar; 1,43 Mashinalar; 1,2 

---

23 
Yaponiyaning hamkor import davlatlari 
 
 
 Xulosa
Yaponiya jahondagi eng rivojlangan davlatlardan biri bo’lib , juda ko’p 
orollarda joylashgan . Eng yirik orollari : Hokkaydo , Xonsyu, Sikoku , Kyusyu. 
Yaponiyaning geografik joylashishi seyismik zonadaligini hisobga olmaganda juda 
qulay , ammo tabiiy resurslarga juda kambag’al . Xomashyoning asosiy qismini , 
ayniqsa , neft , gaz va temir rudalarini chetdan olib keladi . Faqatgina guruch bilan 
mamlakatni to’liq ta’minlay oladi .
Yaponiya maorif va fanni rivojlantirish tufayli iqtisodini yuksak darajaga 
ko’tardi . Yaponiya juda ko’p sohalar , ayniqsa , avtomobilsozlik , kemasozlik , 
elektronika sanoati bo’yicha jahonda yetakchi hisoblanadi. 
Yaponiya bir millatli davlat . Aholisining 98-99 % ini yaponlar tashkil etadi . 
O’zbekistonning Yaponiya kabi iqtisodi kuchli davlat bilan iqtisodiy hamda 
diplomatik aloqalarni olib borishi har tomonlama foydadir.
Xitoy; 25,94 
AQSH; 10,6 
Janubiy Koreya; 
5,12 
Osiyo 
mamlakatlari; 3,76 
Eron; 1,81 
Tailand; 3,77 
Germaniya; 3,24 
BAA; 4,77 
Malayziya; 3,7 
Indoneziya; 5,3 
Avstraliya; 7,43 
Boshqa 
mamlakatlar; 24,56 

---

24 
Yaponiyaning 2012 -yilda YaIMi 2008-yildagiga qaraganda 2.2% ga ortdi va 
4.6 trln dollarni tashkil etdi. 
Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek : 
„Hozirgi davrda, xalqaro 
maydonda turli siyosiy manfaatlar to’qnashayotgan murakkab bir sharoitda faqat 
o’z fikri , o’z hayotiy pozitsiyasiga ega bo’lgan xalq va jamiyat yengilmas kuchga 
aylanib, o’z kelajagini o’z qo’li va aql – zakovati bilan qurishga qodir bo’ladi“
. 
Shunday ekan, eng oxirgi texnika- texnologiyalarni yurtimizga joriy qilish orqali 
yetuk mutaxassis kadrlarni tayyorlab har bir sohani yetuk kadrlar bilan ta’minlash 
zarur . Shundagina, biz ham dunyoning qudratli davlatlaridan biriga aylana 
olamiz.
Adabiyotlar 
1.
Karimov I.A. Jahom moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O`zbekiston sharoitida uni bartaraf 
etishning yo`llari va choralari. – T.: «O`zbekiston», 2009 y. 
2.
Karimov I.A. Oʻzbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yoʻlida, - T.: 1996 
3.
Abdullayev. O. Iqtisodiygeografiyavaekologiya. Nаmangan 2002 y. 
4.
Abirkulov K.N. Iqtisodiy geografiya . (Darslik) . T.: TDIU , 2004 – 320 bet 
5.
Anarina N. G. Sakralnaya telesnost yaponskoy xudojestvennoy veshi // Vesh v 
yaponskoy kulture. M.: Vost. lit., 2003, s. 185-201. 
6.
Grigoreva T. P. Ponimanie iskusstva v Yaponii // Grigoreva T. P. Dvijenie krasoti: 
Razmishleniya o yaponskoy kulture. M.: Vost. lit., 2005, s. 180-192. 
7.
Donald Richi. Potseluy v Yaponii // Mir po-yaponski. SPb., 2000, s. 79-83 
8.
Rolan Bart. Xokku // Bart R. Imperiya znakov. M.,2004, s. 87-109 
9.
Ye.S. Shteyner. Fenomen cheloveka v yaponskoy traditsii // Chelovek i kultura: 
Individualnost v istorii kulturi. M., 1990, s. 164—190 

---

25 
10.
www.worlds top exports.com 
11.
www.ask.com.