Iqtisodiy bilim asoslari

FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
Topshiriq
O‘zingiz bilgan bozorda sotuvchilar o‘rtasidagi raqobatni kuzating va kuzatuvlaringiz 
natijasini sinfdoshlaringiz bilan muhokama qiling.
Bozorda raqobatchi o‘z raqibini yengish uchun turli usullardan foydalanadi. 
Narx 
vositasida raqobat
raqobatchilikning eng asosiy turidir. Bunda bitta firma o‘z mahsulotiga 
ikkinchi firmaga nisbatan pastroq narx belgilash bilan shu mahsulotga ega boshqa 
firmalardan ko‘ra ko‘proq mahsulot sotishga intiladi.
 Narxsiz raqobatda
esa firma mahsulot 
sifatini yaxshilash, chiroyliroq qadoqlash, kuchliroq reklama qilish va shu kabi narx bilan 
bog‘liq bo‘lmagan vositalar orqali bozorning boshqa qatnashchilari bilan raqobatlashadi.

---

99
98
99
BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
1. Raqobat iqtisodiyotga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, chunki raqobat tufayli ko‘p firmalar sinadi, 
hammaning tinchi buziladi, bir maromda ketayotgan faoliyat tarzi o‘zgaradi, firmalar 
bir-biriga dushman bo‘lib qoladi. Umuman aytganda, ko‘proq foyda olish maqsadida 
odamlar nimalarga qo‘l urmaydilar. Siz bu fikrga nima deysiz?
2. Nima sababdan, bozor iqtisodiyoti sharoitida raqobatsiz iqtisodiyot rivojlanmaydi?
3. Quyidagilar o‘z sohalaridagi raqiblari bilan raqobatlashganda nimalarga ko‘proq 
ahamiyat berishi kerak deb o‘ylaysiz?
a) go‘sht yetishtirayotgan fermer xo‘jaliklari; 
b) erkaklar ko‘ylagi ishlab chiqarayotgan fabrika;
d) turli xil xizmatlar ko‘rsatayotgan bank.
4. Ishlab chiqaruvchi (sotuvchi)lar orasidagi raqobat natijasida iste’molchilar qanday naf 
ko‘rishadi? Misollar yordamida tushuntiring.
5. Raqobat jarayonida sotuvchilar tovar narxini nimaning evaziga tushirishadi?
6. G‘irrom raqobat usullariga misollar keltiring.
7. Markazlashgan rejali iqtisodiyotda nima uchun raqobatga ehtiyoj bo‘lmaydi?
8. Aytingchi, “kim oshdi” savdosini qanday raqobat turiga kiritish mumkin?