Iqtisodiy bilim asoslari

87
IV bob. Talab va taklif
Q
P
Faol tadbirkorlik biznes faoliyatini innovatsion, ya’ni zamonaviy 
yondashuvlar, ilg‘or texnologiya va boshqaruv usullari asosida 
tashkil etadigan iqtisodiy yo‘nalishdir.  
Shavkat Mirziyoyev
http:eduportal.uz

---

88
Narx (p)
Talab (q)
800
700
600
500
400
500
600
700
Tovarga bo‘lgan talab xaridorlarning muayyan 
vaqt davomida tovarni turli narxlarda qanchadan 
sotib  olish  haqidagi  xohish  va  imkoniyatlarini 
aniqlaydi.  Talab  miqdori deb  xaridorlarning 
muayyan  vaqt  davomida  ma’lum  narxda  sotib 
olishi mumkin bo‘lgan tovar miqdoriga aytiladi.
Biror  tovarga  bo‘lgan  talab,  odatda,  jadval 
ko‘rinishida  ifodalanadi.  Jadval  asosida  grafik 
chizilsa,  talab  chizig‘i  hosil  bo‘ladi.  Buning 
uchun tekislikda Op o‘q vertikal, Oq o‘q gorizontal
qilib  chiziladi.  Op  o‘qdagi  tovarning  narxi  va 
Oq o‘qdagi talab miqdoriga ko‘ra tekislikda mos 
nuqtalar  topiladi.  Bu  nuqtalarni  tutashtirish 
natijasida  hosil  bo‘lgan  chiziqqa  talab  chizig‘i
deb ataladi. Talab chizig‘i, odatda, “D” harfi— 
inglizcha “demand” (talab) so‘zining bosh harfi 
bilan belgilanadi. Talab ba’zida p=–aq+b, (a>0, 
b≥0) ko‘rinishidagi chiziqli funksiya ko‘rinishida 
ham berilishi mumkin.
Yuqoridagi jadvalda dehqon bozoridagi baqqollik tovarlari bilan savdo 
qiluvchi uchta sotuvchining tovarlari narxlari keltirilgan. Uni diqqat bilan 
ko‘zdan kechiring va quyidagi savollarga javob bering:
1. Sotuvchilardan qaysi biri qaysi tovaridan ko‘proq sota olishini tahlil 
qilib ko‘ring. Nima sababdan bunday tahlil qilayotganingizni ayting?
2. Sotuvchilardan  qaysi  biri  kun  davomida  eng  ko‘p  daromad  qiladi? 
Savolga javob berishda mahsulotlarning qaysi biri ho‘jalikda ko‘proq 
ishlatilishiga e’tibor berishni unutmang.