Iqtisod 9 sinflar Mavzu: Tadbirkorlik

Real va nominal qiymatlar : Ma'lumki, mamlakatning muayyan yildagi makroiqtisodiy ko'rsatkichlari (YalM, YaMM, SIM, SMM va MD) o'sha yilda amalda bo'lgan narxlarda hisoblanadi. Bu ko'rsatkichlarning qaralayotgan yildagi joriy narxlarda hisoblangan qiymati nominal qiymat deb yuritiladi. Lekin ma'lumki, narxlar yildan yilga o'zgarib turadi. Shuning uchun mamlakatning turli yillardagi ko'rsatkichlari o'zaro taqqoslanayotganda, ularning real qiymatidan foydalaniladi. Aytaylik, 2005 -2008-yillarda mamlakatdagi narx-navo 1,5 baravar oshgan, ya'ni bu davrdagi narxlarning oshish darajasi 1,5 ga teng bo'lib, 2005-yildagi YalMning nominal qiymati - 19,35 trln. so'm, 2008-yildagi YalMning nominal qiymati esa 36,84 trln. so'mni tashkil qilgan bo'lsin. Bu ko'rsatkichlarni o'zaro taqqoslash uchun ularni bir xil narxlarda hisoblash lozim bo'ladi. Buning uchun 2005-yildagi narxlar asos cplib olinadi. Bu narxlarda 2005-yilgi YalM qiymati berilgan. Endi 2008-yildagi YalMni 2005-yildagi narxlarda hisoblaymiz. Buning uchun 2008-yildagi YalMning nominal qiymatini narxlarning oshish darajasiga bo'lsak kifoya. Hosil bo'lgan qiymat — 24,56 trln. so'm 2008-yilgi YalMning 2005-yilga nisbatan real qiymatidan iborat bo'ladi. Shundan so'ng, 2005-yilgi YalM nominal qiymati va 2008-yilgi real qiymati o'zaro taqqoslanadi va 2008-yilda 2005-yilga nisbatan YaMM qiymati 24,56 : 19,35 = 1,27 baravar oshgan degan xulosaga kelinadi. Umuman olganda, joriy yildagi iqtisodiy ko'rsatkichning biror yilga nisbatan real qiymatini topish uchun uning nominal qiymatini, bu davrdagi narxlarning nmumiy o'sish darajasiga bo'linadi.