Iqtisod 9 sinflar Mavzu: Tadbirkorlik

DAROMAD SOLIG'INI HISOBLASH

Ish haqidan olinadigan soliqlarni va boshqa ijtimoiy to‘lovlarni korxona hisobchisi hisoblaydi. Hisoblangan soliqlar ish haqidan chegirib davlat budjetiga o‘tkaziladi.

Shunday bo‘lsa-da, daromaddan undiriladigan soliqni hisoblay olish har bir fuqaro uchun muhimdir.

Amaliy mashq. Firma o‘z xodimiga 2010-yil yanvar oyi uchun 400000 so‘m ish haqi hisobladi. Xodimning bu daromadidan davlatga qancha soliq to‘lashi kerak?

2010- yil yanvar oyida eng kam oylik ish haqi 37680 so‘m ekanligini hisobga olsak, quyidagi soliq shkalasiga ega bo‘lamiz (shkalaning har bir bo‘linmasi eng kam ish haqini bildiradi):



6•37680 • 11% + 4•37680-17% + (400000 - 376800) • 22% = 24868,8 + 25622,4 + 5104 = 55595,2 so‘m.

Demak, xodim oladigan ish haqisidan davlatga 55595,2 so‘m daromad solig‘i to‘lashi kerak.

Eslatma: Fevral oyi uchun soliq miqdorini hisoblashda, xuddi yuqoridagiga о ‘xshash ish tutiladi. Lekin, soliq faqat fevral oyi uchun emas, balki yil boshidan buyon о ‘tgan 2 oy uchun hisoblanadi va yanvar oyida to ‘langan soliq miqdori ayriladi. Bu holda daromad va eng kam ish haqi (2•37680 = 75360 so‘m) miqdorlari ham 2 oy uchun olinadi va hokazo.

YURIDIK SHAXSLARDAN UNDIRILADIGAN DAROMAD SOLIG'i

Jismoniy shaxslar kabi yuridik shaxslar ham o'zlarining faoliyati natijasida olgan

immadlaridan daromad (foyda) solig'iga tortiladilar. Yuridik shaxslaraing daromad (foyda) solig'i stavkalari har yili Vazirlar Mahkamasining yoki O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan tasdiqlanadi.

Quyida yuridik shaxslardan olinadigan daromad (foyda) solig'i stavkalari yillar bo'yicha keltirilgan :

Yillar 1998 2001 2002	2003	2004	2005	2006	2007- 2010
Daromad solig’I stavkasi	20%	18%	15%	12%	10%

Ushbu jadvaldan ko'rinib turibdiki, mamlakatimizda tadbirkorlikka keng yo'l ochib berilib, soliq stavkalari yildan-yilga kamaytilmoqda. Shu bilan birga, Soliq kodeksida ko’zda tutilgan, O'zbekiston Respublikasi Soliq qo'mitasi qarorlari asosida belgilangan iridik shaxslar turli soliq imtiyozlaridan foydalanishi mumkin. Masalan, yangi tashkil ilmgan firma va korxonalar, ya'ni yuridik shaxslar ro'yxatdan o'tgan kundan e'tiboran yili 25%, 2-yili 50% belgilangan stavkadan kamaytirilgan holda, keyingi yillarda esa, belgilangan stavka bo'yicha soliq to'laydilar.