Iqboljonova Gulhayo Otabek qizining O

10.06.2021
Ilmiy tadqiqot instituti hodimlari bilan birgalikda o‘zbek xalq og‘zaki badiiy ijodi na’munalari bilan tanishdik.
Xalq og’zaki ijodi yozma adabiyotdan ancha ilgari paydo bo’lgan va yozma adabiyotning bunyodga kelishi uchun zamin hozirlagan.Xalq yaratgan asarlar o’zining g’oyaviyligi,chuqur xalqchilligi, til boyligi va badiiyligi bilan ahralib turadi.U xalqning yengilmas irodasini, kelajakka bo’lgan ishonchini, haqiqat, adolat,tinchlik va baxt haqidagi tasavvurlarini yaqqol aks ettiradi. Xalq shoirlari yoki jamoat tomonidan yaratilib, og’izdan-og’izga , avloddan-avlodga o’tib kelgan badiiy asarlar xalq og’zaki ijodi deyiladi.Xalq og’zaki ijodi fol’klor deb ham yuritiladi.Xalq og’zaki ijodiga quyidagi janrlar kiradi: qo’shiq, maqol, matal, topishmoq, afsona, rivoyat, asotir, ertak, latifa, lof, lapar, termalar, doston, askiya, tez aytish, masal, alla, yor-yorlar, kelin salomlar va h.k.
Lapar,lof,askiya kabi janrlar tortishuv, bahslashuv,aytishuv, hazil-mutoyiba,mubolag’a asosida ijro etiladi.

11.06.2021

O‘zbek adabiyoti tarixini yaratish, adabiyotimiz tarixi bilan bog‘liq materiallarni sistemalashtirish jarayoni bilan yaqindan tanishdik.
Xiva va Qo‘qon xonliklarida Buxoro amirligidagi madaniy-adabiy hayotga nisbatan faollik, islom kutubxonasi aqidalari bilan birga dunyoviylikka nisbatan e’tibor kuchliroq edi. XVII—XVIII asrlarda Xorazmdagi o‘ziga xos madaniyat, adabiyot va uning namoyandalari haqida akademik V. Abdullaev yaratgan tadqiqotlar, «O'zbek adabiyoti tarixi» darsligi, Qo'qon xonligida yetishib chiqqan Xojanazar Huvaydo, Mirhasan Sadoiy, Nizomiy Xo'qandiy, Akmal Xo'qandiy kabi so‘z ustalari, keyinroq XIX asr boshlarida bu yerda Umarxon—Amiriy tashabbusi bilan tashkil topgan adabiy markaz bu xonliklardagi jonlanishga dalildir. Bu asrlarda Buxoro amirligidagi madaniy-adabiy hayot ko'proq fors-tojik tilida ko'zga tashlandi, ikkitillilik an’analari ustuvor mavqeda bo'ldi. Bu hududda ko'proq diniy bilimlar, shariat aqidalari targ'ibi kuchaya boiganini kuzatamiz. Xonlikda islom ta’limotini targ'ib-tashviq qilishga bag‘ish langan ko‘plab asarlar yaratildi. Amirlaming o‘zlari din va shariatning bosh homiysi, nazoratchisi ham edilar. Shu tufayli Buxoro xonligida darveshlik va qalandarlikning ta’sirii kuchayib ketgandi.