|
Haqiqiy namlik
Namuna turlari
|
O’lchov birligi
|
Haqiqiy namligi
|
Oxorlangan paxta ipi
|
%
|
7-8
|
Oxorlangan atsetat ipi
|
%
|
5-7
|
Oxorlangan jun tolasi
|
%
|
6-9
|
Oxorlangan lavsan tolasi
|
%
|
6-9
|
Oxorlangan zig’ir ipi
|
%
|
10-14
|
Quyidagi 5-jadvalda Qarshi “Cotton road” qo’shma korxonasidagi o’tkazilgan amaliy kuzatishlar natijasi keltirilgan. Bunda kalava ipni namligi o’rtacha 8-9 % bo’lishi kerak.
5-jadval.
Kalava ipni namligini chuvalishga bog’liqligi
Kalava ipining namligi, %
|
5
|
6,5
|
7,8
|
9,5
|
Naychalardagi kalava iplarning chuvalib tushib ketishi, %
|
7,5
|
16,5
|
11,8
|
5,1
|
Quyidagi 17–rasmda ko’rinib turibdiki to’qiladigan iplarga oxor berish uchun iplar yaxshi namlanishi kerak. Buning uchun oxorni qovushoqligi 10-3Pa∙c bo’lishi lozim.A-B oralig’larida konsentratsiyalar qiymatida iplarni uzilishi kamayadi.
17-rasm.
Tanda iplarni ótkazish ulash mashinalarining asosiy qismlari
Jakkard mashinasi - toʻquv sta nogining homuza (zev) ochish mexanizmi. Yirik gulli va katta rapportli gazlamalar (maye, dasturxon, adyol, choyshab, deraza parda va b.) toʻqishda qoʻllaniladi. Fransuz mexanigi J. M. Jakkard kashf etgan(1808).J.m. asosan ikki qism: koʻtarish mexanizmi va gul (naqsh) mexanizmidan iborat. Har qaysi tanda ipini yoki tanda iplar dastasini alohida yoʻnaltirishga imkon beradi. Unda arqoq ipi bir-biridan mustaqil harakatlanadigan ilmoqlar yordamida koʻtariladi. J. m.ning boshqa homuza ochish mashinalaridan farqi shundaki, uning yordamida tanda iplari qismlar boʻyicha emas, balki har biri alohida koʻtariladi va tushiriladi. J. m. bir koʻtarilmali va ikki koʻtarilmali boʻlishi mumkin. Bir koʻtarilmalisida ochiq yoki yopiq, ikki koʻtarilmalisida ochiq yoki yarim ochiq homuza, yaʼni gazlama toʻqish uchun tanda iplarining bir qismi koʻtarilib, ikkinchi qismi pastga tushib turganda boʻshliq hosil boʻladi. Unga moki yordamida arqoq iplari tashlanadi. Koʻtarish mexanizmi asosan pichoq va ilgaklardan iborat boʻladi. J. m. asosan 400, 600, 800, 1320 va undan koʻp ilgakli boʻlishi mumkin (qarang Toʻquvchilik).[1]
Iplarning fizikaviy-mexanik parametrlarini aniqlashni turli tajribaviy usullari mavjud.Jumladan, ipning bir uchi mahkamlanib ikkinchi uchiga yuk osiladi va turli vaqtlardagi ip cho‘zilishi o‘rganiladi.
Tajribaga quyidagi masalalar qo‘yilgan: Iplarning noelastik xususiyatlarini iplar va to‘quv dastgohidan iborat bo‘lgan mexanik tizimga ta’sirini aniqlash; ip va to‘qimalarning asosiy xususiyatlarini hisobga oluvchi matematik modellar qurib va ularga kiruvchi parametrlarni aniqlash metodikasini ishlab chiqish.
O‘tkazilgan tajribalar natijasi quyidagi xulosalarga olib keldi:
-ko‘pchilik to‘qimachilik iplari va to‘qimalari qovushqoq-elastik xususiyatiga ega;
-to‘qimachilik iplari va to‘qimalar uchun mexanik model sifatida Bolsman-Volterrning modelini qo‘llash maqsadga muvofiq;
-to‘qimachilik materiallarining kuchlanish-deformatsiya holatini aniqlashda modelga kiruvchi ta’sir funksiyasi sifatida Rjanitsin – Koltunovning uch parametrli yadrosini qo‘llash zarur [40].
Tajribalar natijalari va ularni real jarayonga qo‘llash uchun modelga kiruvchi parametrlarni aniqlash metodikasi ishlab chiqilib, to‘qimachilik iplari va to‘qimalarning kuchlanish-deformatsiya holatini ixtiyoriy vaqtda aniqlovchi relaksatsiya tenglamalari qurildi.
Ishda kovushqoq-elastiklik nazariyasiga asoslanib to‘qimaning anizotrop xususiyatlarini, har xil namliklardagi holatini hisobga oluvchi matematik modellar tavsiya etildi.
Ma’lumki, to‘qimachilik jarayonlarining murakkabligi oddiy hollarda ham nazariy natijalarga asoslangan taqribiy matematik modellar qurish murakkab masala hisoblanadi. Buning uchun tajriba va nazariya orasidagi bog‘lanishni aniqlash kerak. To‘quv dastgohining ba’zi zonalarida, iplarning qovushqoq-elastiklik xususiyatlarini hisobga olgan holda, ip va dastgoh elementlarining o‘zaro ta’siri o‘rganilgan.
Buning uchun STB-216 to‘quv dastgohlaridagi ipning tarangliklarini tajribalar orqali aniqlandi.
Tajriba natijasida olingan ossillogrammalar (18-rasm) tahlil etildi.
Real olingan ossillogrammalar splayn usuli yordamida qayta ishlanib, shu ko‘rinishda tanda g‘altagining, tanda g‘altagi va skaloning harakatlarini ifodalovchi tenglamalarga qo‘yilib, «Maple» matematik dasturi yordamida yechilgan hamda tanda g‘altagi va skaloning harakat qonunlari aniqlandi.
Dastlab tanda g‘altagining harakati o‘rganilgan.Bunda tanda g‘altagi radiusining o‘zgarishi ipning barcha kinematik va dinamik xarakteristikalari o‘zgarishiga olib kelinishini ko‘rsatdi.
Uning natijasida ip tarangligi o‘zgarib turadi.Ip tarangligi o‘zgarish amplitudasini kamaytirish turli qo‘shimcha qurilmalar vositasida amalga oshirilishi mumkin. Bu masalani yechishning analitik usuli ishda keltirilgan bo‘lib, u juda qulay va arzon usul. Ip tarangligi amplitudasini kamaytirishning analitik usuli ip dinamikasini xarakterlovchi parametrlarni variatsiyalash orqali amalga oshiriladi.
Tanda ip tarangligini siklik o‘zgarish qonuni berilgan.Ip tarangligini o‘zgarmasligini ta’minlovchi tanda g‘altagining aylanish qonunini aniqlash talab etiladi. Bu masalani yechish natijasida olingan ip tarangligini aniqlovchi miqdorlar homuza hosil qilish zonasida 26,9%ga, to‘qimani jipslash zonasida 32,4%ga va o‘rta hol holatida 26,6% ga oshishini ko‘rsatdi.
Tanda g‘altagi va skaloning birgalikdagi harakati differensial tenglamalar tizimini yechishga keltiriladi. Umumiy holda bu tenglamalarga kiruvchi koeffitsiyentlar ipning reologik xususiyatlarini hisobga olganda integral operatorlar orqali aniqlanadi.Relaksatsiya yadrosi sifatida ishda uch parametrli yadro qabul qilingan.
Tenglamalar tizimini integrallab, tanda g‘altagi va skaloning harakatlarini aniqlovchi aylanma harakatlar aylanish qonunlari va burchak tezliklarini hamda ip tarangligini o‘zgarish qonuniyatlari aniqlanadi. 19-rasmda kuchning real qiymatlarida tanda g‘altagi va skaloning harakatlarini aniqlovchi burchaklarning o‘zgarishi bilan ip tarangligi o‘zgarish qonuniyatlari keltirilgan. Bu grafiklarda ipning qovushqoqlik xususiyati ta’siri ko‘rsatilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
