Iogann shraus (1825-1899)

Buxoro Davlat Universiteti San’atshunoslik fakul’teti

9-1 MUZS-20 guruhi Musiqiy ta’lim yo’nalishi talabasi Rajabov Umidning “Klarnet cholg’usi”mavzusida tayyorlagan

TAQDIMOTI.

Nemis ustasi Iogann Kristof Denner klarnetni ixtiro qilgan.

1690 yil 14 yanvarda nemis ustasi Iogann Kristof Denner klarnet ixtiro qildi.

Klarnet cholg’usining yaratilishi.

•  1690 yil 14 yanvarda nemis ustasi Denner zamondoshlariga o‘zi ixtiro qilgan qayta ishlangan sibizg‘a eslatadigan musiqa asbobini ko‘rsatganda , ularni asbobning yorqin ovozi hayratga soldi. Bu ovoz karnayning tovushini eslatardi.Karnay shu paytda «klarino» deb atalardi va yangi asbobni «klarinetto» - «kichkina karnay» deb nomlashdi.Klarnet (italyancha Slarinetto, lotincha clarus – tiniq (tovush) so‘zidan), soprano (yoki kata) klarneti – puflama-tilchali yog‘och musiqa cholg‘usi. 17-asr oxirida yuzaga kelgan. Tovushi tiniq, yorqin, shirali va yoqimli. Obnus (qora) daraxti yog‘ochidan va plastmassadan yasaladi. Yuqori qismidagi moslama (mundshtuk)ga qamish (yoki bamuk) tilcha bog‘lanadi, silindr shaklidagi havo yo‘li (ichki kanal)ning uzunligi 590-680 mm. Hozirgi klarnerlar 7 teshikli va 20 klapanli, asosan, В yoki A sozida bo‘ladi. Diapazoni d (yoki sis) –b3 (c4). Kichik klarnetlar, bassetgorn, bas-klarnet, kontrabas-klarnet kabi turlari ham mavjud. Ijro va ifodaviy imkoniyatlari keng bo‘lgan klarnet yakkanavoz soz sifatida, kamer va estrada ansambllari, simfonik va puflama cholg‘ular orkestrlarida ishlatiladi.

Klarnet cholg’usi

Klarnet cholg’usi.

• Klarnet [ital. Clarinetto, lot. clarus — tiniq (tovush) soʻzidan], soprano (yoki katta) klarneti — puf-lamatilchali yogʻoch musiqa cholgʻusi. 17-asr oxirida yuzaga kelgan. Tovushi tiniq, yorqin, shirali va yoqimli. Obnus (qora) daraxti yogʻochidan va plastmassadan yasaladi. Yuqori qismidagi moslama (mundshtuk)ga kamish (yoki bambuk) tilcha boglanadi, silindr shaklidagi havo yoʻli (ichki kanal)ning oʻz. 590–680 mm. Hozirgi K.lar 7 tyoshikli va 20 klapanli, asosan, V yoki A sozida boʻladi. Diapazoni d (yoki cis) — I (s4). Kichik K., bassetgorn, bas-K., kontrabas-K. kabi turlari ham manjud.

Klarnet cholg’usi.

• Ijro va ifodaviy imkoniyatlari keng boʻlgan K. yakkanavoz soz sifatida, kamer va estrada ansambllari, simfonik va puflama cholgʻular orkestrlarida ishlatiladi. Oʻzbekistonda il k K.chilar 20-asr boshida paydo boʻlib, 1950-yillardan U. Rizoqulov, B. Minin, keyinroq K. Azimov, B. Solihov, B. Murtazoyevlar tanildi.

O‘zbekistonda ilk klarnetchilar 20-asr boshida paydo bo‘lib, 1950-yillardan U. Rizoqulov, B. Solihov, B. Murtazoyevlar tanildi.

Bolalar klarneti

Damli cholg’ular orkestri

Klarnetning yig’ilishi.

E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR.