Invetitsya loyholarni byuyedah moliyddashtirish mehonizimi

O‘z vaqtida taqdim etish. Hisobot axborotining asossiz darajada kechiktirilishi bilan u o‘zining iqtisodiy ahamiyatini yo‘qotadi. Axborotni o‘z vaqtida taqdim etish uchun bitimning yoki boshqa voqeaning barcha jihatlari ma’lum bo‘lgunga qadar hisobotga zarurat paydo bo‘lishi mumkin, bu esa uning ishonchliligini buzadi. Boshqa tomondan, agar hisobot barcha jihatlar ma’lum bo‘lgunicha kechiktirilsa, hatto eng ishonchli axborot ham foydalanuvchilarga katta foyda keltirmaydi, chunki ular ilgariroq qaror qabul qilishga majbur bo‘ladilar. Ahamiyatlilik bilan ishonchlilik o‘rtasida mutanosiblikka erishish maqsadida iqtisodiy qarorlarni qabul qilishda foydalanuv-chilarning ehtiyojlarini qanday qilib eng yaxshi tarzda qondirish masalasini hal etish kerak.
Bitimlarni jurnallashtirish va analiz qilish bilan boshlanib va joylashtish sinov balansi bilan tugaydigan buxgalteriya jatayoni buxgalteriya davri deb ataladi.Buxgalteriya davrida quyidagi bosqichlar va davrlar bor.

1. 
   Jurnalda bitim analiz qilinadi va belgilanadi.
   
2. 
   Bitimlar katta kitobga joylashtiriladi
   
3. 
   O`zgartrilmagan sinov balansi tayyorlanadi
   
4. 
   O`zgartrish ma`lumot i yig`iladi va analiz qilinadi
   
5. 
   Ixtiyoriy davr oxiri qo`sh varog`I tayyorlanadi.
   
6. 
   O`zgartrish kiritilishlari jurnallashtiriladi va katta kitobga joylashtiriladi
   
7. 
   O`zgartrilgan sinov balansi tayyorlanadi
   
8. 
   Moliyaviy bayonnomalar tayyorlanadi.
   
9. 
   Yopish kiritilishlari joylashtiriladi va katta kitobga joylashtiriladi
   
10. 
    Joylashtirish yopish kiritilishi tayyorlanadi ¹
    

4. Buxgalteriya balansi va uning tarkibiy tuzilishi

Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning ma’lum bir davrga moliyaviy holati qay darajada ekanligini, ular mablag‘larining joylashishi, ishlatilishi qanday olib borilayotganligini va umuman korxona xo‘jalik faoliyatiga baho berish, nazorat etish, tekshirib borish zarur. Bu zaruriyat korxonaning boshqaruv xodimlariga hamda tashqi foydalanuvchilarga, bank, soliq inspektsiyasi, kreditorlar va investorlarga kerakdir.

Ularning bu masala yuzasidan talabini korxonaning balansi qondiradi. Balans moliyaviy hisobotning birinchi shakli bo‘lib, korxona faoliyat turiga qarab oylik, choraklik, yarim yillik va yil oxirida bo‘lishi mumkin.
Buxgalteriya balansi korxonalarning ko‘zgusi bo‘lib, unda korxo­naning mablag‘lari va ularning kelar manbasi haqiqiy holati aks ettiriladi, ma’lum bir sanaga tuzi ladi.
Biznes egalik qiladigan resruslar uning aktivlar deyiladi. Aktivlarga misol tariqasida naqd pullar er bino jihozlarni kirtishimiz mumkin.
Aktivlarga huquqlar va taqidlar ikki turga bo`linadi. Kiridotlar huquqi va egalik huquqi va egalik huquqi. Kreditor huquqlari biznes qarzidir va ular majburyatlari deb ataladi. Ega huquqlari hususiy kapital deb ataladi . Qo`yidagi tenglik aktivlarda majburyatlar va hususiy kapital orasidagi bog`liqlikni ko`rsatadi.
Bu tenglik buhgalteriya balansi deb ataladi.¹
Balans ikki qismdan iborat bo‘lib, bir tomoni aktiv, ikkinchi tomoni passiv deb yurtiladi.