|
Investitsiyalashning asosiy bosqichlari qiiyidagilardir;
1) resurslarni kapital xarajatlariga aylantirish, ya’ni investitsiyalarni aniq iavestitsiya faoUyati obyektlariga iavestitsiyalash;
2) qo'yilgan mablag'lami kapital qiymatining o'sishiga aylantirish, bu investitsiyalarni pirovard iste’moU va yangi iste’mol qiymatini olish bilan harakatlanadi;
3) kapital qiymatini foyda ko'rinishida o'sisish, ya’ni investitsiyalashning yakuniy maqsadi amalga oshiriladi Shunday qilib, boshlang'ich va yakimiy bo'g'ialari birlashib, yangi o'zaro bog'liqlikni yaratadi, daromad-resurs-yakimiy natija (samara), ya’ni jamg'arish jarayoni qayta takrorlanadi.
Kapitalni o‘sish manbasi va investitsiyalash maqsadida amalga oshirilayotgan loyihalardan ohnadigan daromaddir, Amaliyotda investitsiyalaming samaradorligini (IS) aniqlash uchun foyda massasiniag (F) investitsiya xarajatlariga (IX) bolgan nisbati foiz ko'rinishida olinadi.
Investitsiya xarajatlarini foyda bilan solishtirish jarayoni doimiy ravishda investitsiyalash amalga oshgunga qadar (investitsion loyihaning biznes-rejasini ishlab chiqarish davrida), investitsiyalash davrida (obyektni qurilishi davrida) va investitsiyalashdan so'ng (yangi obyektdan foydalanish davrida) davom etadi.
Investitsiya faoliyatini tashkil etishda har bir mulk egasi ishbilarmonlikni, tadbirkorlikni mohiyatini chuqur anglagan holda ish yuritishi kerak. Investitsiya faoliyati bilan shug'ullanuvchi mulk egasi tez o'zgaruvchan bozor iqtisodiyoti va uning ko'pqirrali munosabatlarini har tomonlama anglay bilishi lozim.
Investitsiya faohyatini yuritishda iqtisodiy axborotga tanlangan soha bir butun iqtisodiyot va mamlakat miqyosida marketing bihnilariga ega bo'lishi alohida ahamiyatga ega. Chunki barqarorlashmagan iqtisodiyotda investor pul muomalasi, moliya kredit va banklar, sohq siyosati mohiyatini chuqur bilmay turib, investitsiya faoUyatini tashkil etish tavakkalchilik bilan bog’liq bo'lib, qisqa davr ichidagi inqirozga uchrashi mumkin.
Bozor munosabatlari rivojlangan yetuk jamiyatda investitsiya faoUyati quyidagi yo'nalishlarda olib boriladi:
- fuqarolar, davlatga qarashli bo'lmagan korxonalar, xo'jalik assotsiatsiyalari, jamoa va o'rtoqlik xo'jaUklari hamda jamoa mulkchihgi asosida tashkil etilgan dmiy tashkilotlar, nodavlat korxonalari va muassasalari tomonidan;
- davlatni ma’muriy va boshqaruv bo'linmalari, tashkilotlari hamda davlat korxonalari va muassasalari tomonidan;
- chet el fuqarolari, xususiy firmalar, assotsiatsiyalar, kompaniyalar va huquqiy shaxslar hamda boshqa davlatlar tomonidan;
- qo'shma korxona ko'rinishida mahalUy va chet el fuqarolari, huquqiy shaxslar va davlatlar bilan hamkorlikda.
Mulkchilikni turli shakllarini rivojlanishi, tadbirkorlik va ishbilarmonlikni yo'lga qo'yliishi, jahon iqtisodiy aloqalari taraqqiy etishi o‘slmia korxonalarni iqtisodiyotni barqarorlashtirishda roli ortishi, investitsiya faoliyatini to‘Ja tasJikil etish nchnn zamr bolgan iml( oniyatlarni yaratadi Mulkchilikning turli shakllari vujudga kelishi, o‘z navbatida tadbirkorlikning rivojlanishi, chet el kapitalining kirib kelishi investitsiya faoliyatini tashkil etish yo'nalishlarini ham aniqlab beradi.
Investitsiya faoliyati to'rt asosiy yo'naUshlarda bir-biriga bog'hq bo'taiagan holda turli xil mulkdorlar tomonidan olib boriladi. Investitsiya faoliyatini tashkil etishning bu yo'nalishlari o'z navbatida bir nechta tip va shakllarda amaliyotga tatbiq etiladi.
Samara yoki daromad keltiradigan mulkiy va intelektual boyliklar, ya’ni iavestitsiyalar quyidagi shaklarda bo'lishi mumkin;
1. Pul mablag'lari, banklardagi maqsadli jamg'armalar, paylar, aksiyalar va boshqa qimmatbaho qog'ozlar;
2. Harakatdagi va harakatda bo'hnagan mulklar (binolar, inshootlar, asbob-uskunalar hamda boshqa moddiy boyliklar);
3. Mualliflik huquqi, nou-xaulardan tashkil topgan mulkdorlik huquqlari va boshqa intelektual boyliklar;
4. Yer va boshqa tabUy resurslardan foydalanish huquqlari hamda mulkchilik huquqlari;
5. Boshqa boyliklar.
Investitsiyalarning qayd etilgan turlari va shaklari asosida tadbirkorlik, ishbilarmonlik va boshqa davlat tomonidan taqiqlanmagan faoliyatlarni barcha investorlar tomonidan amahy ravishda yo'lga qo'yish, mablag'lar sarflash va ularni amaUyotga tatbiq etish choratadbirlarining yig'indisi investitsiya faoliyatini anglatadi Bozor iqtisodiyotida investitsiya faoUyatini luqarolar, huquqiy shaxslar (korxonalar, firmalar, aksioner jamiyatlari va boshqa tipdagi mulk egalari) va davlat yuritadi. Investitsiya faoliyatini yo'lga qo'yishda har bir mulk egasi, birinchi navbatda o'z manfaatini ko'zlab yagona maqsadga, ya’ni foyda olish va samaraga erislfishni rejalashtiradi.
Bozor sharoitida investitsiya faoliyatini kengaytirish va rivojlantirish jismoniy, huquqiy shaxslarni va davlatni, foyda olish maqsadida tadbirkorlik, ishbilarmonlik va boshqa faoUyatlarini qaytadan tiklashga qaratMgan. Bu boradagi asosiy maqsad investitsiya faoUyatini tashkil etib iqtisodiyotni inqirozdan olib chiqish, imi barqarorlashtirish, dunyo bozoriga kirib borish, jahon xo'jalik aloqalarini mustahkamlash va aholi turmush darajasini yaxshilashdir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
