Investitsion faoliyat

Investitsiyalar – bu hali buyumlashmagan, lekin ishlab chiqarish vositalariga qo’yilgan kapitaldir. O’zining moliyaviy shakliga ko’ra, ular foyda olish maqsadida xo’jalik faoliyatiga qo’yilgan aktivlar hisoblansa, iqtisodiy xususiyatiga ko’ra, u yangi korxonalar qurishga, uzoq muddatli xizmat

- 11 -1321/3/2014

⁷ Шарп У., Александр Г., Бейли Дж.ИНВЕСТИЦИЯ: Пер.с анг. – М.:ИНФРА-М,2003.-XII,C.1.

ko’rsatuvchi mashina va asbob uskunalarga hamda shu bilan bog’iq bo’lgan aylanma kapitalning o’zgarishiga ketgan harajatlardir.

Investitsiyalarning xususiy sektor va davlat tomonidan mamlakat ichkarisida va uning tashqarisida turli ishlab chiqarishlarga va qimmatbaho qog’ozlarga (aksiya, obligatsiyalar) qo’yilishi mumkin.

Investitsiyaga ketgan harajatlar miqdori ikki omilga bog’liq:

Birinchisi – sof foydaning kutilayotgam me’yori, qaysiki uni tadbirkorlar investitsiyaga ketgan harajatlardan olishni mo’ljallaydi;

Ikkinchisi foiz stavkasi yoki tadbirkor real kapitalni sotib olishga zarur bo;lgan pulga ega bo’lishi uchun to’lashi lozim bo’lgan baho.

Agar, kutilayotgan foyda me’yori foiz stavkasidan yuqori bo’lsa, investitsiyalash foydali va aksincha, foiz stavkasi kutilayotgan foyda me’yoridan yuqori bo’lsa, investitsiyalash foydali bo’lmay qoladi.

Investitsiya harajatlari foyda keltirishini aniqlashda real foiz stavkasi hisobga olinadi. Real foiz stavkasi narxlar darajasini o’zgarishini aks ettirib, nominal stavkadan inflyatsiya darajasini ayirmasi ko’rinishida aniqlanadi. Masalan, nominal foiz stavkasi 16% ga teng bo’lsa, inflyatsiya darajasi yiliga 12% tashkil etsa, unda real foiz stavkasi 4% (16%-12%) tashkil etadi. Agarda, bu miqdor kutilayotgan sof foyda me’yoridan past bo’lsa, investitsiya xarajatlari o’sib boradi.

Investitsiya talabining egri chizig’i istalgan investitsiya hajmi (I) va real foiz stavkasi miqdori (r) o’rtasida bog’liqlik bo’ladi. Real foiz stavkasi, ya’ni pul kapitalini qarzga olish bahosi qanchlik yuqori bo’lsa, investitsiyalashni xoxlovchilar shuncha kam bo’ladi va aksincha real foiz stavkasi qanchalik past bo’lsa, foyda keltiradigan investitsiya loyihalari shuncha ko’p bo’ladi. Shuning uchun ham investitsiya funksiya grafigi quyiga qarab og’ma bo’ladi. (1- rasm)

1. 
   rasm