|
Global maqset kóp faktorli bolıp, bir qatar kishi maqsetlerdi óz ishine aladı, mısalı :
• studentlerdi informaciya jámiyeti ómiriniń barlıq iskerlik tarawılarında tolıq hám nátiyjeli qatnasıwǵa tayarlaw ;
• bilimlendiriw sapasın asırıw ;
• bilimlendiriwdiń qolaylıq dárejesin asırıw ;
• milliy bilimlendiriw sistemasın jáhán jámiyetshiliginiń infratuzilmasiga informaciya integraciyası.
Informaciyalastırıw bilimlendiriw sistemasındaǵı ózgerislerge qanday tásir etiwi múmkin? Bul sorawǵa juwap beriw ushın bilimlendiriw sistemasınıń tiykarǵı tómen sistemaları jaǵdayına qısqasha toqtalıp ótemiz. Jańa kompyuter hám telekommunikatsiya texnologiyalarına tiykarlanǵan zamanagóy bilimlendiriw strukturasında tómendegi tiykarǵı tómen sistemalardı ajıratıp kórsetiw múmkin: ekonomikalıq, pedagogikalıq, texnologiyalıq, shólkemlestirilgen, teoriyalıq hám stilistik. Birinshi úshewin kórip shıǵıń, biz ushın eń áhmiyetlisi. Ekonomikalıq tómen sistema (finanslıq támiynlew, materiallıq-texnikalıqa bazasın támiyinlew, oqıtıwshılardı social qorǵaw tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar ). Pedagogikalıq tómen sistema. Bilimlendiriwdiń kompyuter texnologiyaların rawajlandırıwdıń tiykarǵı túsiniklerin hám olardı xarakteristikalaytuǵın qaǵıydalardı eslaylik.
Birinshi áwlad ıntızamǵa tiykarlanǵan modeldi óz ishine aladı, ol jaǵdayda kompyuter texnologiyaları dástúriy kontent, sırtqı kórinisler hám oqıtıw usıllarına tiykarlanǵan pútin oqıw procesi retinde qaraladı. Klassik sabaqlıqlar, wazıypalar hám stilistik qóllanbalar tárepinen qollap -quwatlanadı.
Bul model degi kompyuter tayın bilimlerdi usınıw hám olardı ózlestiriw ústinen qadaǵalawdı kúsheytiw ushın isletiledi. Dástúriy bilimlendiriw sistemasınıń zárúrli hám xarakterli ózgesheligi onıń bilimlendiriw hám ıntızam dúzilisi bolıp tabıladı. Bunday bilimlendiriw sistemasınan ótken shaxs ushın dúnyanıń pútin tábiyat kórinisi onıń átirapındaǵı dúnya haqıyqatların biliw arqalı emes, bálki hár qıylı oqıw pánlerine sáykes keletuǵın pánlerdi qurǵaqlay biliw nátiyjesinde qáliplesedi. Nátiyjede, insan sanasında payda bolatuǵın dúnya túsi olardı birlestiruvchi real tábiy álemdiń óz-ara baylanısıwınan kóre, pán hám islep shıǵarıwdı ajıratıwshı strukturasına kóbirek sáykes keletuǵın, uzaq hám jasalma modelge aylanadı. Sonday etip, birinshi áwlad kompyuter texnologiyaları dástúriy bilimlendiriw sistemasınıń talapları hám kompyuterdiń paydalanilmagan múmkinshilikleri ortasındaǵı qarama-qarsılıqlar sebepli biyqarar sistemalar bolıp shıqtı.
Ekinshi áwlad ótiw modelin óz ishine aladı hám kompyuterdi úyreniw texnologiyası dástúriy quramǵa tiykarlanǵan keri bilimlendiriw quramı bolıp kórinedi, biraq klassik hám zamanagóylashtirilgan bilimlendiriw formaları hám usıllarınıń sistemalastırılmaǵan kombinatsiyası qollanıladı. Bul dástúriy sabaqlıqlar, máseleler hám stilistik qóllanbalar, sonıń menen birge, zamanagóy kompyuter programmaları hám bilimlendiriw ortalıqları tárepinen qollap -quwatlanadı, tiykarınan haqıyqıy dúnya modellerin hár tárepleme úyreniw procesine jóneltirilgen. Ekinshi áwladtı oqıtıwdıń kompyuter texnologiyası biyqarar sistema bolıp tabıladı, sebebi onıń tiykarları ıntızamǵa jóneltirilgen sistema ushın mólsherlengen jáne onıń ústki bóleginde ıntızamǵa tiykarlanǵan ob'ektke jóneltirilgen bilimlendiriw sistemasına tartıladı. Usınıń menen birge, bunday bilimlendiriw texnologiyalarınıń payda bolıwı jańa ob'ektke jóneltirilgen bilimlendiriw modelleriniń tábiy " shógiwi" bar ekenligin kórsetedi, bul bolsa tábiy ilim bilimlendiriwiniń jańa sisteması ushın tiykar jaratadı. Bul sistemada, individual oqıw pánlerin úyreniw ornına, teńiz hám okeanlıq, quyash sisteması hám basqalar sıyaqlı átirap -ortalıqtıń pútin ob'ektleri menen ınteraktiv bilimlendiriw jumıslarınıń mısalları payda boladı. Olar átirap -ortalıqtıń tolıq suwretin qamtıp almaydı, sebebi olar hár qanday birlestiruvchi ideologiya joq ekenliginde bólek, bir-birine baylanıslı bolmaǵan rawajlanıw gruppaları tárepinen jaratılǵan, lekin usı waqıtta olar kompyuterdi úyreniwdiń úshinshi áwladı ushın zárúr shártler bolıp tabıladı.
Úshinshi áwlad joybar jóneltirilgen modeldi óz ishine aladı hám bilimlendiriw texnologiyası pánleraro traditsiyaǵa tán bolmaǵan kontent, sırtqı kórinisler, usıllar hám oqıtıw qurallarına tiykarlanǵan birden-bir bilimlendiriw procesi retinde qaraladı. Bul jańa túrdegi sabaqlıqlar hám arnawlı dizaynli bilimlendiriw kompyuter ortalıqları, atap aytqanda, kompyuter dizayni, modellestiriw hám proektlestiriw kózqarasınan dúnyanı biliw ushın maǵlıwmatlar bazaları hám qurallardı óz ishine aladı. Úshinshi áwlad kompyuter texnologiyası óz tiykarı hám ústki bóleginde joybar jóneltirilgen bilimlendiriw sisteması ushın mólsherlengen bolıp, bul processda tekǵana bilimlerdi ózlestirilishini baqlaw, bálki, eń dáslep, bilimlendiriw processinde olardı jaratıw ushın aktiv paydalanıw ámelge asıriladı.
Sonday etip, informaciya jámiyetinde oqıtıwdıń maqseti tekǵana tayın bilimlerdi ózlestiriw, bálki jańa bilimlerdi alıw ushın tiykarǵı material retinde informaciyanı úyreniw, almaslaw, informaciyanı isletiw usılların ózlestiriw, sonıń menen birge, átirap -ortalıq suwretin jaratıw bolıp tabıladı. Bul jantasıw dástúriy informaciya dáreklerinen paydalanıwdı esaptan tısqarı etpeydi, tek analiz (dástúriy úyreniw jantasıwı ) yamasa sintez (jańa jantasıw ) sıyaqlı tábiy bilim processlerin teń salmaqlılıqlastıradı. Bul bilimlendiriw modelindegi kompyuter tekǵana insannıń átirapındaǵı haqıyqattıń metaforaiy ideyaların qáliplestiriwge, bálki olardıń jaratılıwında aktiv qatnas etiwge hám etken jumıslarına juwap beriwge múmkinshilik beretuǵın eń zárúrli strukturalıq elementlerden biri bolıp tabıladı. Bul tabilǵan zat úshinshi mıńjıllıqqa ótiw sharayatında jańa bilimlendiriw sistemaların jaratıw ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı. Kompyuter texnologiyalarınıń ajıratılǵan áwladlarınıń ayriqsha qásiyetlerin biliw oqıtıwshılarǵa qaysı áwlad xızmet kórsetiwi yamasa islewdi ábzal kóriwi haqqında qarar qabıllaw imkaniyatın beredi jáne bul informaciya mádeniyatınıń haqıyqıy dárejesin hám tayarlaw hám mamanlıǵın asırıwda talap etiletuǵın dárejeni anıqlawda zárúrli áhmiyetke iye.
Do'stlaringiz bilan baham: |
