International congress of byzantine studies belgrade, 22 27 august 2016

Grigorios Papagiannis
University of Thrace, Department of Greek Philology, Komotini, Greece; 
[e-mail]
Nikolaos Siklafidis
Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki, Greece; 
[e-mail]
Eφαρμοσμένη «μικροχειρουργική» κειμένων και ένας νέος τρόπος έκδοσης-
παρουσίασης του κειμένου: το παράδειγμα της 
Αλεξιάδας
Για το πλήρες κείμενο της Αλεξιάδας της Άννας Κομνηνής διαθέτουμε, εκτός από την νεώτερη 
κριτική έκδοση των Reinsch-Kambylis (2001), τις παλαιότερες των Leib (τ. 1: 1937, τ. 2: 1943, τ. 3: 
1945), Reifferscheid (1884) και Schopen-Reifferscheid (τ. 1: 1839, τ. 2: 1878). Γενικά βασιζόμαστε, 
βέβαια, στην πιο πρόσφατη έκδοση. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν οριστικά λυθεί όλα τα ζητήματα 
του καταρτισμού του κειμένου.

---

399
Στο πρώτο μέρος της ανακοίνωσης θα παρουσιάσω δείγματα «χειρουργικών» επεμβάσεων, που 
–κατά τη γνώμη μου– βελτιώνουν το κείμενο. Κοινό τους χαρακτηριστικό, εκτός από το γεγονός 
ότι η αλλαγή που προτείνεται κάθε φορά είναι ελάχιστη, είναι ότι βασίζονται σε φιλολογικές 
εικασίες και όχι στη χειρόγραφη παράδοση. Κάποιες από τις προτάσεις πιστεύω ότι θα πείσουν 
τους φιλολόγους για την αναγκαιότητά τους, ενώ για κάποιες, ενδεχομένως, θα υπάρχει η ένσταση 
ότι, αν και δυνητικά «ορθές», δεν (μπορεί να αποδειχθεί ότι) είναι και απαραίτητες. 
Στο δεύτερο μέρος θα παρουσιαστεί ένας νέος τρόπος έκδο¬σης-παρουσίασης του κειμένου, με 
αυτονόητα πλεονεκτήματα έναντι του παρα¬δο¬σιακού: Ακριβώς επειδή είναι πιθανό ότι ο φιλόλογος-
αναγνώστης ενός βυζαντινού (ή και αρχαίου) κειμένου δεν ενδιαφέρεται αποκλειστικά και μόνο για 
το κείμενο στην μορφή που παρέχεται στην πιο πρόσφατη έκδοση, αλλά και για παλαιότερα στάδια 
και, φυσικά, για νεώτερες προσπάθειες αποκατάστασής του, γι’ αυτό προτεί¬νεται μια ηλεκτρονική-
διαδικτυακή έκδοση, που δίνει την δυνατότητα τόσο της «παράλληλης/συγκριτικής» ανάγνωσης των 
διαφόρων υπαρχουσών εκδόσεων όσο και της συνεχούς «βελτίωσης» του κειμένου με την δυνητική 
(προαιρετική) ενσωμά¬τωση των νεώτερων προτάσεων.
Στο τεχνολογικό τμήμα της ανακοίνωσής μου συνεργάστηκα με τον μεταπτυχιακό φοιτητή 
μου Νικόλαο Σικλαφίδη, ο οποίος και θα το παρουσιάσει.