International conference on modern innovative education, psychology and pedagogy: problems, analysis and foreign experience



Download 0,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/5
Sana23.01.2022
Hajmi0,5 Mb.
#402284
1   2   3   4   5
Bog'liq
126-Article Text-421-1-10-20200923

 

2.

 

MAIN PART 

Ya’ni bajarilayotgan ish-harakat yoki holatning bajaruvchi bilan munosabatini ko’rsatib turuvchi 

kategoriya – nisbat kategoriyasi. O`zbek tilida fe’lning 5ta nisbat shakli mavjud: 

1. 


  Bosh  yoki  aniq  nisbat.  Bunda  harakat  bajaruvchi  shaxs  yoki  predmet  aniq  bo`lib,  unga 

maxsus nisbat qo`shimchasi qo`shilmaydi. Masalan, o`qidim, yozdi, kuladi 

2. 

 O`zlik  nisbati.  Bunday  nisbat  shaklida  fe’llar  ish-harakat  yoki  holatning  boshqa  predmet 



yoki  shaxsga  o`tmasdan  o`zida  qolganligini  anglatadi.  O`zlik  nisbati  asosan  o`timli  fe’llar  bilan  birga 

ishlatiladi.  Bunda  asosan  -l,-il  :  qo`zg`aldi;  -n,-in:  tarandi;  ba’zan  -ish  qo`shimchasi  ham  ishlatiladi: 

kerishdi, joylashdi. 

3. 


Majhul  nisbat.  “Majhul”  so`zi  “noma’lum”  degan  ma’noni  anglatadi.  Bu  nisbat  shaklida 

harakat yoki holatning bajaruvchisi noma’lum bo`ladi. Majhul nisbat ham -l,-il: to`kildi; va -n,-in: to`plandi 

; qo`shimchalari yordamida yasaladi. Majhul nisbat va o`zlik nisbatining qo’shimchalari bir xil bo`lganligi 

bois  ularni  ajratib olish bilan muammolar  yuzaga kelishi  mumkin.  Bunda gap mazmunidan kelib chiqib 

yoki fe’ldan oldin “o`z” so`zi qo`yib ko`rish orqali ajratib olish mumkin. 

4. 


Birgalik  nisbati.  Bunda  fe’llar  ish-harakatning  bir  nechta  predmet  yoki  shaxs  birga 

bajarganligini ifodalaydi. Agar fe’l asosi unli bilan tugasa  -sh;  undosh bilan tugasa  -ish  qo`shimchalari 

qo`shiladi: yozishdi, kelishdi. 

5. 


Orttirma nisbat. Bu nisbatda ifodalangan fe’llar ish-harakatning bajaruvchi ta’sirida boshqa 

biror shaxs yoki narsa-buyum vositasida bajarilganligini bildiradi. Bu nisbat fe’lning asosiga -t,-tir,-dir,-ir,-




Download 0,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish