Intellektual tizimlar

Aniqlash  masalasi  -  bunda  tizim  yechish  davomida  bir  alternativ  sohadan 

boshqasiga  o‘tadi.  Aniqlash  masalasini  yechishda  axborotni  to‘liqmaslik 

muammosini  bartaraf  etuvchi  va  yechimni  qidirish  jarayonini  davom  ettirish 

imkonini beruvchi dasturdan foydalanish kerak. Bu axborotlar aniq faktlarga teskari 

---

49 

 

bulmasligi  kerak.  Bu  mosligni  qoniqtirmasligi  boshqa  alternativ  sohaga  o‘tishni 

zaruriyatini uyg‘otadi. 

BBda bilimlar strukturasini kurib chiqaylik: 

Bilimning  interpretasiyalanuvchi  turi-  bu  interpretator  tomonidan  aniqlash 

mumkin bulgan tur. Bu tur o‘z ichiga predmet bilimlarini, boshqaruv bilimlar va 

ko‘rinish bilimlari (birgalikda metabilimlarni tashkl etadi) ni o‘z ichiga oladi. 

Ko‘rsatish bilimlari tizimda interpretasiyalangan bilimlar qanday ko‘rinishda 

joylashgani haqida axborot saqlaydi. Predmet soha ko‘rsatkichlari predmet bilimlar 

haqida  aniq  ma’lumotlar  masalan,  qoidalarning,  ma’lumotlarning  aniqlik 

koyeffisiyenti, kattaliklar muhimligi va murakkabligi saqlaydi. 

Operatsion  bilimlar    masalani  yechish  davomida  predmet  sohani  tavsifini 

qanday o‘zgartirish mumkinligi haqida axborot saqlaydi. Bu bilimlar qayta ishlash 

proseduralarini belgilaydi. 

Yunaltirilgan  bilimlar  qaysi  bilimni  qanday  holatda  foydalanish  to‘g‘risida 

axborot  saqlaydi.  Odatda  yunaltirilgan  bilimlar  mavjud  gipotezalarni  tekshirishda 

foydalanish mumkin bulgan bilimlar va gipotezalar haqida ma’lumotlarni saqlaydi. 

Hal  etuvchi  bilim  berilgan  masalani  eng  efiktiv  ra’fishda  yechishda 

foydalaniladi. 

 

 

Bilim 

interpritatsiyalanadigan 

interpritatsiyalanmaydigan 

ан 

Predmet

ga doir 

Meta 

bilimlar 

Yordamchi

 

Qo’llab 

quvvatlovchi

 

Tavsifl

ovchi 

Aynan 

predmet

ga doir 

Boshqar

uvchi 

Ko’rinish

lar 

xaqida 

bilim 

Til 

xaqida 

bilim 

Dialog 

xaqida 

bilim 

texnolog

ik 

semantik 

fak

tlar 

Operatsi

on 

bilimlar 

Yo’nal

tirilga

n 

Hal etuvchi

 

---

50 

 

Ikkinchi  turdagi  bilimlar  (interpretasiyalanmaydigan)  yechuvchi  blokka 

noma’lum bo’lib , yordamchi va qullab quvvatlovchi turlarga bulinadi. 

 

Yordamchi  bilimlar  til  grammatikasi  va  leksikasi  to‘g‘risida  shuningdek 

dialog strukturasi haqida axborot saqlaydi. 

 

Qullab quvvatlovchi bilimlar tizimni yaratishda va tushuntirish olib borishda 

foydalaniladi. 

 

Texnologik bilimlar bilimlar yaratilish haqida ma’lumotlar saqlaydi. 

 

Semantik  bilimlar  -  tilni  tavsiflovchi  bilimlar.  Ular  o‘z  ichiga  bilimlarni 

kiritish sababi, ularni yunaltirish, foydalanilish usullari va olingan natijalar haqida 

ma’lumot saqlaydi.