Intellektual tizimlar

9.2.  Leksik taxlil 

 

Leksik taxlil jumla so‘zlarning tovush yoki to‘xtash belgilari asosida bo‘lish. 

Bundan tashqari jumlada o‘zakni va  qo‘shimchalarni ajratib olish mumkin. Misol 

uchun qo‘shimcha so‘z quyidagicha bo‘lish mumkin: 

 

Qo‘shimcha (so‘z)  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

qo‘shish (o‘zak)   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

cha (qo‘shimcha) 

---

77 

 

 

So‘zlarni  lug‘atdan  olish  mumkin  lekin  o‘larning  umumiy  manosini 

kompyuterga tushintirish qiyin masala. 

 

 

 

 

 

 

 

9.3.  Sintaktik taxlil 

 

Inson tilini kompbter tushinishi uchun avvalam bor komyuterni so‘zlarni 

ajrata  olishni  o‘rgatish  kerak.  Grammatika  va  sintaksiz  qoidalarini  kopmyuter 

tushunadigan shaklga keltirish kerak.  

 

Odatda  jumla  (J)  otlar  gurixi  (OG)  va  fellar  gurixi  (FG)dan  tashkil  topgan 

bo‘ladi va ularni quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: 

J OG,FG   

 

Ot gurixi quyidagicha bo‘linishi mumkin:  (atoqli ot, olmosh va xkz). 

OG->AO.  

Grafik  tarzda  jumlaning  sintaksik  ko‘rinishi  “daraxt”  shaklida  bo‘lishi 

mumkin.  Misol  uchun:  “qari  o‘tinchi  daraxt  chopmoqda”  jumlasi      1-rasm.  da 

ko‘rsatilgandek  tuzilishga  ega.  jumla  so‘zlarga  bo‘linadi  so‘zlar  esa  siniflarga 

bo‘linadi. Qari so‘zi - aniqlovchi (A), sifat orqali ifodalangan, o‘tinchi- so‘zi - ot 

(O), chopmoqda - fe’l (F) va daraxt -ot (O).