Intellektual tizimlar

1.3.  IIT klassifikatsiyasi. 

Yuqorida  keltirilganlar  asosida  intellektual  tizimlar  quyidagi  xarakterli 

xususiyatlarga egadirlar: 

1. 

Kommunikativ imkoniyatini rivojlantirish. 

2. 

Murakkab  va  yetarli  darajada  formallashtirilmagan  masalalarni  yechish 

bilimiga ega bo‘lish. 

3. 

O‘zini - o‘zi o‘qitib rivojlanish qobiliyatiga ega bo‘lish. 

Kommunikativ imkoniyatlar quyidagilardan iborat: 

1. 

Intellektual ma’lumotlar ombori (IMO): 

2. 

Tabiiy til interfeys tizimi (TTIT); 

3. 

Gipermatnli tizimlar (GT); 

4. 

Konten tizimi (KT): 

5. 

Kognativ grafiklar tizimi (KGT). 

1.  Intellektual  ma’lumotlar  ombori  -  oddiy  ma’lumotlar  omboridan  farqi 

tushgan so‘rovlarni aniqlab, o‘zida kerakli ma’lumotlar bo‘lmasa, u holda boshqa 

omborlarga  murojaat  etib,  javob  bera  olishi  hisoblanadi.  Masalan,  sohaviy  narhi 

yuqori bo‘lgan mahsulotlar ro‘yxatinini chiqarib berish. 

2.  Tabiiy  til  interfeys  tizimi  -  mashinaga  bilimlarni  tabiiy  til  ko‘rinishida 

yetkazib  berish  hisoblanadi.  Bu  jarayon  yozilgan  so‘zlarni  lug‘at  va  sintaksis 

qoidalari asosida tekshirib aniqlab beradi. Bunday interfeyslar (moslashtiruvchilar) 

ma’lumotlar omboriga murojaatini hamda boshqaruv tizimlarda ovoz komandalarini 

yengillashtirib berish. 

3.  Gipermatnli  tizimlar  -    ma’lumotlar  omborida  kalitli  so‘zlar  yordamida 

matnli axborotlarni qidirish uchun ishlatilish. 

---

10 

 

4.  Kognitiv  grafik  tizimi  -  foydalanuvchilarni  IIT  bilan  bog‘lanishda  grafik 

ko‘rinishdagi ma’lumotlar bilan ishlash. 

Masalalarni yechish turi bo‘yicha: 

- 

Ekspert tizimlari; 

- 

Sinflangan (klassifikatsiyalangan) tizimlar; 

- 

Oldindan aniqlovchi tizimlar; 

- 

Transformatsiyalovchi tizimlar; 

- 

Ko‘p agentli tizimlar. 

O‘zi o‘rganish qobiliyatiga binoan: 

- 

Induktiv tizimlar; 

- 

Neyronli tizimlar; 

- 

Da’volarga asoslangan tizimlar; 

- 

Ma’lumotlarni saqlanish joyi.