1.Fikrlashning to‘g‘ri zanjirini amalga oshirish mexanizmini tushuntirib bering?
4. Fikrlashning to‘g‘ri zanjirini amalga oshirish algoritmini tushuntirib bering?
VIII. EXTIMOLLIK VA NOANIK MANTIK
8.1. Evristik koidalar
Ta’rif: Evristik koida - ekspert tamonidan ishlab chikilgan koida.
mintaka doirasida asoslangan taxmin kiladi. Aslida bu taxminlarni kilish uchun bazi
bir statistik malumotlarni asoso kilib olishini anglatadi. Misol uchun bu
shifokorning kuzatuvlari asosida bemorga ko‘yilgan tibbiy tashxiz. Shifokor
malakasi ko‘pgina xolatlarda anik tashxiz ko‘yishga imkon beradi. Albatta
70
shifokorning adashishi inobatga olinadi, shuning uchun boshka tashxizlar xam
xisobga olinadi.
Bayesning extimollik metodikasi asosida bir xodisa amalga oshadi chunki
undan avval boshka bir xodisa sodir bo‘lgan. Ekspert tizimlarda bayes nazariyasiga
asoslangan statistik yechimlar keng ishlatiladi.
Extimollik nazariyasi tasodifiy xodisalarni o‘rganiadi. Ko‘p xolatlarda inson
o‘zi sezmagan xolda extimollik nazariyasining terminlaridan foydalanib taxmin
yoki xulosa kiladi.
Extimollikni kuyidagicha aniklash mumkin:
1.
P
0
,
сони
умумий
ларнинг
эксперимен
сони
ходисалар
берган
рўй
сонидан
тлар
эксперимен
умумий
p
Bayes extimolligi
Bayes shirtli extimollik nazariyasi bilan ishlagan. Shartli extimollik avvaldan
sodir bo‘lgan eksperimentlarni inobatga oladi.
Shartli extimollik - bir S xodisa amalga oshadi chunki undan avval boshka
bir xodisa L sodir bo‘lgan .
Shartli extimollik -P(S/L)shaklida belgilanadi.
Ikki xodisani ro‘y berish extimolligi kuyidagicha o‘lchanadi:
L
P
L
S
P
S
и
L
P
/
)
(
, yani
S va L xodisalarining yuz berishi extimolligiS xodisasini yuz berishiga teng, agar L
birinchi bo‘lsa, va agar L xodisasining yuz berishi extimolligiga ko‘paytirilgan L
xodisasining yuz berishi malum bo‘lsa.
Misol. I I O O xarflar yigimidan tasodifiy I yoki O tanlansin.
Shartli extimollik tenglamasi yordamida O xarfi birinchi ikki urinishda va so‘ngra I
xarfi chikishini aniklaymiz.
O
P
O
I
P
I
и
O
P
/
)
(
,
4
2
)
(
O
P
to‘rt O dan ikkita.
Extimollik
3
2
/
O
I
P
, IIOOolingan
O dan so‘ng I tanlandi
3
1
4
2
3
2
I
и
O
P
Ekspert tuzimlarda shartli extimollikning boshka tenglamasi:
71
)
(
)
/
(
)
(
)
/
(
)
(
l
NOT
P
l
NOT
S
P
l
P
l
S
P
S
P
(1)
S xodisasining yuz berishi extimolligi S xodisasini yuz berishiga teng, agar l
(P(S/L)) xodisasining yuz berishi extimolligiga ko‘paytirilgan l (P(l)) ungaS
xodisasining yuz berishi extimolligi, agar l (P(S /NOT l )) xodisasining yuz
bermasligi va l xodisasi yuz bermasligi extimolligiga ko‘paytirilgan P(S/NOT l)ga
ko‘shilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: