Intellektual tizimlar

 

 

Bo‘shliqlar daraxti 

P6   bo‘shlig‘i uchun bo‘shliqning barcha cho‘qqilari P4, P2, P0, bo‘shliqlar 

ajdodlarida yotganlari ko‘rinadi,qolganlari ko‘rinmaydi.  

«ko‘rinish»  munosabati  ko‘pgina  «imkoniyatlar»ni  tartiblashda  bo‘shliqlarni 

guruxlash imkonini beradi. 

Iyerarxik tarmoqlarni grafik ko‘rinishini qoidalari yoki kelishuvlarini ko‘rib 

chiqamiz: 

Bir  bo‘shliqda  yotgan  cho‘qqilar  va  yoylar  to‘g‘ri  yoki  ko‘pburchak  bilan 

cheklanadi; 

Yoy uning ismi joylashgan bo‘shliqqa tegishli bo‘ladi 

Pj, bo‘shliq ichida joylashan Pi,bo‘shliq avlod hisoblanadi.  

Semantik tarmoqqa misol: 

 

 

 

Cho‘qqi - ob'yektlar, yoylar - munosabat. Semantik model bilimni tasavvur 

qilishini  kay  tarzda  amalga  oshirishni  o‘z-o‘zidan  ko‘rsatib  bermaydi.  Shuning 

 

---

35 

 

uchun  semantik  tarmoq  bilimni  tasavvur  qilish  va  bilimi  tarkiblash  usuli  sifatida 

ko‘rib chiqiladi. 

Semantik tarmoqning kengayishi natijasida unda boshka munosabatlar kelib 

chiqadi: 

IS -A (tegishli) va RART OF (kismi) munosabat: butun —> qism. 

Qaldirgoch IS - A qush, «burun» RART OF «tana». Misol uchun: 

 

Boshqa munosabatlar xam bo‘lishi mumkin: egalik kilish. 

U xolda semantik tarmok iyerarxik (cho‘qqi 2ta shoxga ega) bo‘ladi. Bundan 

tashqari tarmoqni boshqa munosabatlar bilan xam kengaygirish mumkin.  

                    Davr —> «baxor - yoz». 

YuKO  tushunchasining  iyerarxik  strukturasi  xosil  bo‘ladi.  Ularni  chizma 

ostilarga  bo‘lish  mumkin.semantik  tarmoq  uchun  xulosa  natijasi  aniqlikni 

kafolatlamasligi katta  muammo bo‘lib, yakun is  -a shoxi tarkibini nasldan-naslga 

o‘tish orqali bo‘ladi. 

Ob'yektlar o‘rtasidagi  iyerarxik  munosabat  o‘rnatish  va  semantik  tarmoqda 

yagona semantikani kiritish uchun protsedur tarmoq ishlatiladi. 

Tarmoq sinf (tasavvur) asosida quriladi; cho‘qqi, yoylar va ob'yektlar sifatida 

berilgan protseduralar. 

Ma’lumotlar  bazasidan  qarorni  topish  muammosi  semantik  tarmoqni 

qo‘yilgan  tarmoqqa  javob  beruvchi,  ayrim  tarmoqostiga  mos  keluvchi  tarmoq 

fragmentini izlash vazifasiga olib keladi. 

Semantik  tarmoq  modelining  asosiy  yutug‘i  -    insonning  uzoqmuddatli 

xotirasini  tashkil  etish  haqidagi  zamonaviy  tushunchalardan  kelib  chiqadi. 

Modelning kamchiligi- semantik tarmoqqa chiqishning izlashni murakkabligi.