Intellektual tizimlar


Bilim olishning gnoseologik jihatlari



Download 1,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/104
Sana04.06.2023
Hajmi1,79 Mb.
#948714
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   104
Bog'liq
Intelektual tizimlar

 
4.4. Bilim olishning gnoseologik jihatlari. 
Gnoseologiya - falsafada bilish nazariyasi va inson ongida mavjudlik 
nazariyasi bilan bog‘liq bo‘lim. 
Bilimlar muhandisligi fan sifatida ikkilangan gnoseologiya sifatida ifodalash 
mumkin! mavjudli (D) avval ekspert (M1) ongida shakillanadi, keyin ekspertning 
faoliyati va tajribasi bilimlar muhandisi (M2) yordamida eTning bilimlar bazasini 
tashkil etuvchi bilim (Pz)ga interpretatsiyalanadi. Mavjudlikni bilish jarayoni inson 
ongida borliqni anglashga yo‘naltirilgan. 
D - mavjudlik 
M1 - mavjudlikning ekspert modeli 
M2 - mavjudlikning bilimlar muhandisi modeli 
Pz - bilimlar maydoni 
И
1
И
2
И
3
 
М

М

P



39 
Bilimni olish jarayonida ilimlar muhandisini eT qurish uchun kerak 
bo‘ladigan ekspertning ayni sohaga oid individual bilimlari bilan bog‘liq 
komponentalar qiziqtiradi. Bu soha bilimlar asosan emperik kuzatishlar asosida 
yig‘ilgan bilimlardan iboratligi uchun emperik deb ataladi, ularni qanday qilib 
umumiylashtirish keying masala. Bilish doimo yangi tushuncha va nazariyalar 
yaratish bilan bog‘liq. Ko‘pincha muhandis bilan suhbat davomida “yo‘l-yo‘lakay” 
ekspert yangi bilimlarni yaratayotgandek. Bilimlar muhandisi quyidagi metodologik 
zanjir yordamida ekspert bilimlarini talqin qiladi: 
Fakt

umumlashgan fakt 

emperik qonuniyat 

nazariy qonuniyat
Bilim strukturasi 2 qismdan iborat: 
- yemperik (kuzatish, hodisa) 

nazariy (qonuniyatlar, abstraktsiya, umumlashma) 
Ilmiy bilim kriteriyasi.
Nazarya - nafaqat ilmiy bilimlarni umumlashgan 
qatiy tizimi, balki yangi bilimlarni ochishning usullari hamdir.
Ilmiylikning asosiy metodologik kriteriyalari quyidagilar: 

ichki moslik va to‘g‘rilik 

tizimlilik 

xolisonalik 

tarixiylik 
Ichki moslik va to‘g‘rilik. Bu kriteriya emperik jihatdan bir qarashda 
ishlamaydigandek. Bilimning to‘liq emasligi predmet sohasini to‘liq tafsiflanmasligi 
bilan bog‘liq 
2. Tizimlilik. Tizimli yondoshuv ixtiyoriy predmet sohasini bir necha o‘zaro 
munosabatdagi qismlardan tashkil topgan yagona tizim sifatida tahlil etishga 
yo‘naltirilgan.
3. Ob’ekt ivlik. Bilish jarayoni chuqur subektiv, demak u o‘rganilayotgan subekt 
xususiyasiga bog‘liq. Subektivlik faktlarni aniqlashtirilganda paydo bo‘ladi va 
ob’ekt ni ideallashtirgan sari chuqurlashib boradi 
4. Tarixiylik. Bu kriteriya taraqqiyot bilan bog‘liq. Bugunni anglash - o‘tmishni 
anglash bilan bog‘liq.

Download 1,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish