Intellektual tizimlar

3. Masalaning qo’yilishi
Aytaylik, bizga obyektlar to’plamidan iborat tanlov ( – obyektlardagi xossalar soni, – obyektlar soni) berilgan bo’lsin[2,5,6]. tanlovdagi obyektlardagi belgilar alfavitini


… … … … . . . . . . . . . .

berish mumkin.
tanlovdagi obyektlarning belgilar alfaviti binar, uzuksiz sonlar, kesmadagi nuqtalar va nominal (sifatli ko’rsatkichlar) belgilardan iborat bo’lishi mumkin.
tanlovdagi obyektlarni o’rganish jarayonida ushbu obyektlarni bir nechta guruhlarga ajratuvchi tizimlarni hosil qilishdan iborat.
4. Obyektlarni sinflashtirish usullari
Aytaylik, bizga obyektlar to’plami berilgan bo’lsin. to’plamdagi obyektlarni guruhlash natijasida hosil bo’lgan sinflarni deb belgilaymiz. U holda hal qiluvchi qoidani sinflarga ajratuvchi hal qiluvchi qoida deb aytamiz. Obyektlarni sinflarga ajratishda optimal yechimga ega bo’lish uchun hal qiluvchi qoida uchun maqsad funksiya minimal qiymatga ega bo’lishi kerak [5, 6,14].
Obyektlarni o’z - o’zini o’rganish jarayonida sinflashtirish masalasining qo’yilishiga qarab deterministik va stoxastik yoki extimolli masalalarga ajratish mumkin[5, 6, 9].
Obyektlarni o’z - o’zini o’rganish jarayonida sinflashtirish masalasini yechish yo’liga qarab iyerarxik va iyerarxik emas masalalarga bo’linadi[5, 6, 9].
Obyektlarni o’z - o’zini o’rganish jarayonida ularni sinflashtirishda deterministik masalaning qo’yilishida

aniqlash talab etiladi[2,5,6].
Chiziqli qaror qabul qiluvchi funksiya bilan obyektlarni sinfga ajratuvchi sodda tizimi quyidagi rasmda keltirilgan.



Quyidagi rasmda chiziqli ajralmaydigan sinflar keltirilgan.

Agar obyektlarni o’z - o’zini o’rganish jarayonida sinflashtirish masalasi stoxastik yoki ehtimolli ko’rinishda qo’yilsa, u holda hal qiluvchi qoida sifatida[2, 5,7]

topish talab etiladi. Bu yerda – sinflar; – obyektning sinfga qarashliligining ehtimollik darajasi.
Amaliyotda obyektlarni o’z - o’zini o’rganish jarayonida obyektlarni guruhlarga ajratishda asosan obyektlarning o’xshashlik koeffisiyenti, bog’liqlik koeffisiyenti va metrik fazoda masofa ko’rsatkichidan foydalaniladi.
tanlovdagi obyektlarni o’rganish jarayonida ushbu obyektlarni bir nechta guruhlarga ajratishda obyektlarning bir-biriga o’xshashligini ifodolovchi koeffisiyentlarni hisoblashga asoslangan usullardan foydalaniladi[6]. Bunday usullar asosan binar belgilar bilan berilgan obyektlarning o’xshashligini aniqlashda va ularni sinflashtirishda qo’llaniladi. Shuningdek, obyektlarning o’xshashligini aniqlashda va ularni sinflashtirishda obyektlarning bir-biriga bog’liqligini ifodolovchi koeffisiyentlardan ham foydalaniladi[6].
Metrik fazoda va obyektlar orasidagi o’xshashlik ular orasidagi masofa ko’rsatgichiga asoslanadi. Bu holda eng asosiy masala va obyektlar orasidagi masofani qanday formula asosida hisoblashga bog’liq.
Metrik fazoda va obyektlar orasidagi masofa qo’yidagicha bo’ladi.