İnstitusional pilot qiYMƏTLƏNDİRMƏ ÜZRƏ hesabat

İnstitusional pilot qiymətləndirmə üzrə hesabat Azərbaycan Texniki Universiteti

İNSTİTUSİONAL PİLOT QİYMƏTLƏNDİRMƏ ÜZRƏ HESABAT

Universitet: Azərbaycan Texniki Universiteti

Qiymətləndirmə qrupu:

Heikki Malinen - Qiymətləndirmə qrupunun sədri; JAMK Tətbiqi Elmlər Universitetinin prorektoru, Finlandiya

Tauno Otto - Proqram direktoru, Professor, Mühəndislik fakültəsi, Tallin Texnologiya Universiteti, Estoniya

Raqif Qasımov - Keyfiyyət Təminatı Mərkəzinin rəhbəri, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti, Azərbaycan

Elmira İsmayılova - Beynəlxalq Proqramlar Şöbəsinin rəhbəri, Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan

Elşən Mirzəzadə - Kimya mühəndisliyi fakültəsinin tələbəsi, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Azərbaycan

Qiymətləndirmə qrupu hesabatın ilkin layihəsini universitetə təqdim etdi: /29.05.2017/

Universitet şərhlərini qiymətləndirmə qrupuna təqdim etdi: /02.06.201702/

Hesabat Tvinninq layihəsinin rəhbərləri tərəfindən təsdiqləndi

Tarix: /dd/mm/yy/

Layihə meneceri:

Touko Apajalahti - Aparıcı Məsləhətçi, Finlandiyanın Təhsilin Qiymətləndirilməsi Mərkəzi

I Qiymətləndirmə prosesinin təsviri

Keyfiyyət təminatı sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq Avropa Ali Təhsil Məkanı yaratmağı hədəfləyən Bolonya prosesinin mühüm elementlərindəndir. Bu işin həyata keçirilməsində əsas alət Avropa Ali Təhsil Məkanında Keyfiyyət Təminatı üzrə Avropa Standartları və Təlimatlarıdır (eləcə də ESG kimi tanınır). Tvinninq layihəsi ESG-nin Azərbaycan ali təhsilində tətbiq edilməsinə imkan verdi. Layihənin icbari nəticələrindən biri Azərbaycan ali təhsilində ESG-yə uyğun keyfiyyət təminatı üzrə standartların və təlimatların (AzST) hazırlanması və sənədin üç ali təhsil müəssisəsində sınaqdan keçirilməsidir. Azərbaycan Texniki Universiteti seçilmiş üç ali təhsil müəssisəsindən biridir.

2016-cı ilin aprel ayında Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi AzST-nin hazırlanması üzrə Layihə Qrupu yaratdı. Pilot qiyməltəndirmələr üçün hazırlanan sənəd layihəsi 2016-cı ilin iyun ayında Məşvərətçi Qrup tərəfindən müzakirə olundu. Qiymətləndirmə sahələri və meyarları üzrə rəy almaq üçün sənəd layihəsi Tvinninq layihəsinin veb səhifəsində yerləşdirildi. Pilot universitetlərə özünütəhlilil aparılması üçün 2016-cı ilin sentyabr ayından başlayaraq bir neçə təlim keçirildi. AzTU-nun özünütəhlil hesabatı 2017-ci ilin fevral ayında qiymətləndirmə qrupuna təqdim edildi. 2017-ci ilin fevral ayında hər üç pilot universitetə məlumatlandırma səfərləri təşkil olundu. Bu səfərlər çərçivəsində sahə səfərinin praktiki detalları müzakirə edildi.

Pilot qiymətləndirmənin hədəfləri aşağıdakı kimi müəyyənləşdirildi: müəssisələrin strateji idarəetməsinin dəstəklənməsi, universitetin daxili keyfiyyət təminatı prosedurları üzrə kənardan rəyin verilməsi, eləcə də müəssisənin keyfiyyət təminatının ESG-yə uyğunluğu barədə daxili və xarici maraqlı tərəflərin məlumatlandırılması. Pilot qiymətləndirmə əsas diqqətin tədris və təlimə yönəldildiyi institusional yanaşmaya əsasən həyata keçirildi.

Beləliklə, ekspert qrupu Azərbaycan ali təhsilində keyfiyyət təminatı üzrə standartların və təlimatların 7 qiymətləndirmə sahəsi (Starteji planlaşdırma, İdarəetmə, İnsan Resursları, Təhsil proqramları və onların hazırlanması, Tələbələr, Tədqiqat fəaliyyəti, Tədris və təlin resursları, Dəstək xidmətləri) əsasında Azərbaycan Texniki Universitetini qiymətləndirdi.

5 üzvdən ibarət qrupa beynəlxalq və yerli ekspertlər daxil idi. Bundan əlavə, qrupa layihə meneceri daxil idi.

Hazırlıq mərhələsindən sonra qrup 24 aprel 2017-ci il tarxində Bakıda yerləşən Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyində Azərbayacan ali təhsil sistemi ilə tanış olmaqla işə başladı. Tanışlıq görüşü qrupun daxili görüşü ilə davam etdi. Bu görüşdə qrup üzvləri universitetə sahə səfərində istifadə olunacaq sualları və müzakirə ediləcək məsələləri razılaşdırdı. Universitetə səfər 25-27 aprel 2017-ci il tarixində (sahə səfərinin proqramı Əlavə 1-də təqdim olunub) baş tutdu. Üç günlük səfər ərzində rəhbərlik, akademik və tədqiqat heyəti, müxtəlif dəstək xidmətlərinin nümayəndələri, üniversitetin məzunları və xarici maraqlı tərəflər ilə görüşlər keçirildi. Səfərin son günü qrupun gəldiyi ilkin rəy AzTU-nun rəhbərliyinə təqdim edildi.

Qrup aprelin 28-dəki görüş zamanı yekun hesabatın strukturunu razılaşdırdı və qrupun ilkin tapıntıları əsasında qiymətləndirmə hesabatının ilkin layihəsi hazırlandı. Bu proses əməkdaşlıq şəraitində hər qiymətləndirmə sahəsi üzrə üzvlərin fərdi rəyinin müzakirə edilməsi ilə həyata keçirilib.

Qiymətləndirmə Azərbaycan Texniki Universitetinin hazırladığı özünütəhlill hesabatı və əlavələrə əsasən aparılıb. Qrupun xahişi əsasında sahə səfəri zamanından öncə və səfər ərzində əlavə məlumat təqdim olunub. Qrup üzvləri universitetin binalarında gəzinti keçirib və mühazirə otaqları, kitabxana və digər məkanlarla tanış olublar. Cari hesabat universitetə və xarici maraqlı tərəflərə universitetin güclü tərəfləri və öncül praktikaları barədə məlumat, eləcə də universitetin daha da inkişaf etdirilməsi üçün tövsiyələr təqdim edir.

II Universitetin təsviri

Azərbaycan Texniki Universitetinin (AzTU) əsası 1945-ci ildə qoyulub və rəsmi sürətdə 1950-ci ildə yaradılıb. Bakı şəhərində yerləşir. Azərbaycanda texnologiya sahəsində təhsil verən ali təhsil müəssisələrindən biridir və maşınqayırma, metallurgiya, elektrik mühəndisliyi, nəqliyyat, informasiya texnologiyaları və avtomatlaşdırma kimi bir sıra sahələrdə təhsil verir.

9000-dən çox bakalavr və magistr tələbəsi AzTU-da təhsil alır. Bakalavr, magist və doktorantura təhsili azərbaycan və rus dillərində keçilir və universitetdə 200-ə yaxın əcnəbi tələbə təhsil alır. Müəllim-professor heyətinin sayı 560-dır. Onlardan demək olar ki, 390-nın doktorluq dərəcəsi var. Tədqiqatla bağlı universitetin bir elmi mərkəzi və 6 elmi laboratoriyası var.

Universitetin hazırki strukturuna 9 fakültə və 33 ixtisas/proqram daxildir. Bundan əlavə, bir sıra şöbələr təhsil və tədqiqat vəzifələrin yerinə yetirilməsinə yardım edir. Ən ali qərarverici orqan Elmi Şuradır. Universitetin təşkilati strukturu aşağıdakı kimidir.

III Qiymətləndirmənin icmalı (‘X’-lə işarələnib):

	Tələblərə tam cavab verir	Tələblərə əsasən cavab verir	Tələblərə qismən cavab verir	Tələblərə cavab vermir
1. Strateji planlaşdırma			X
2. İdarəetmə			X
3. İnsan resursları		X
4. Təhsil proqramları və onların hazırlanması			X
5. Tələbələr		X
6. Elmi-tədqiqat fəaliyyəti		X
7. Tədris və təlim resursları və dəstək xidmətləri		X

Ekspert qrupunun qiymətləndirməsi universitetin özünütəhlil hesabatındakı və universitetdən əldə olunmuş əlavə materiallardakı sübutlara və universitetə edilmiş 3 günlük səfər zamanı aparılan müsahibələrə əsaslanır. Aşağıdakı qiymətləndirmə sahələri Azərbaycan Standartları və Təlimatlarında əks olunmuş tələblərə əsasən cavab verir. Ekspert qrupu bu sahələr üzrə tələbələr və işçi heyət arasında yaxşı münasibətlər, yüksək təsirə malik tədqiqatın ruhlandırılması və işçi heyətin inkişafı üçün beynəlxalq əməkdaşlıqdan istifadə kimi bir sıra güclü tərəf və praktika aşkarlayıb. Ekspert qrupu bu qiymətləndirmə sahələri üzrə inkişafa nail olmaq üçün müəllimlərin bacarıqlarının yaxşılaşdırılması vasitəsilə tədris metodlarının müasirləşdirilməsi, gənc əməkdaşlara daha geniş imkanların təmin edilməsi və tədris və tədqiqat məqsədi ilə infrastrukturun yenilənməsi kimi tövsiyələr təqdim edib.

Strateji planlaşdırma, İdarəetmə və Təhsil proqramları və onların inkişaf etdirilməsi Azərbaycan Standartları və Təlimatlarında əks olunmuş tələblərə qismən cavab verir. Bu sahələr üzrə universitetin aydın və əsaslandırılmış rolu, aydın qərarvermə prosesləri və proqram sahələri və sənayenin ehtiyacları arasında uyğunluq kimi güclü tərəflər və öncül praktikalar aşkarlanıb. Ekspert qrupu universitetin bütün əsas funksiyalarını əhatə edən keyfiyyət təminatı sistemi, strategiyanın həyata keçirilməsinin daha yaxşı dəstəklənməsi üçün təşkilatın inkişaf etdirilməsi və təhsil proqramlarının hazırlanmasında maraqlı tərəflərin daha sistematik və fəal cəlb olunması kimi bir sıra təkmilləşdirilməli sahələr aşkarladı. Əlavə sübutlar və təhlil aşağıdakı bölmələrdə təqdim olunub.

Ekspert qrupu qonaqpərvərliyə və səfərin təşkilində əməkdaşlığa görə AzTU rəhbərliyinə minnətdarlığını bildirmək istəyir. Qrup sahə səfəri zamanı müxtəlif qruplarla təşkil olunan müzakirələrin açıq və etimad mühitində keçirilməsini yüksək qiymətləndirir. Bu, qrup üzvlərinə yekun hesabatın hazırlanamsı üçün əlavə sübut və məlumatların toplanılması imkanı verdi.

Aşağıdakı xülasə qrupun aşkarladığı əsas güclü tərəfləri və tövsiyələri əks etdirir. Hesabatdakı hər bölmə əlavə güclü tərəfləri, öncül praktikaları və tövsiyələri təsvir edəcək.

Güclü tərəflər:

• 
  AzTU-nun rolu aydındır və yaxşı əsaslandırılıb
  
• 
  Fəal daxili və xarici əməkdaşlıqla dəstəklənən aydın qərarvermə prosedurları
  
• 
  Tələbələr və işçi heyət arasında yaxşı əməkdaşlıq və mehriban münasibətlər qərarvermə orqanlarında tələbələrin səsinin eşidilməsi ilə nəticələnir
  
• 
  İşlərini beynəlxalq jurnallarda nəşr etmək üçün tədqiqatçıları ruhlandırma mexanizmi
  
• 
  Tədris və tədqiqatın inkişaf etdirilməsi üçün beynəlxalq əlaqələrdən və layihələrdən müvəffəqiyyətlə istifadə olunub
  

Tövsiyələr:

• 
  Universitetin bütün əsas funksiyalarını əhatə edən keyfiyyət təminatı sisteminin yaradılması
  
• 
  Strategiyanın həyata keçirilməsinin daha yaxşı dəstəklənməsi üçün təşkilatın inkişaf etdirilməsi
  
• 
  Müəllimlərin bacarıqlarının yaxşılaşdırılması və onların ruhlandırılması və gənc əməkdaşlara daha geniş imkanların təmin edilməsi vasitəsilə tədris metodlarının müasirləşdirilməsi
  
• 
  Təhsil proqramları üçün təlim nəticələrinə əsaslanan yanaşma hazırlanmalı və təlim prosesini inkişaf etdirmək üçün əsas kimi istifadə olunmalıdır.
  
• 
  Yeni tədris yanaşmaları və tədqiqatın daha geniş miqyasda vüsət tapması üçün auditoriyalarda və laoratoriyalarda texniki təchizat daha da yaxşılaşdırılmalıdır
  
• 
  Təhsil proqramlarının hazırlanmasında maraqlı tərəflərin daha sistematik və fəal cəlb olunması vasitəsilə sənaye ilə əlaqələrin artırılması
  

IV Qiymətləndirmə sahələri üzrə nəticələr

STRATEJİ PLANLAŞDIRMA
Qiymətləndirmə	Tələblərə tam uyğundur		Tələblərə əsasən uyğundur		Tələblərə qismən uyğundur	x	Tələblərə uyğun deyil
Tələblər: Müəssisənin rolu (missiya və gələcəyə baxışı) milli təhsil kontekstində aydın şəkildə müəyyənləşdirilib və müvafiq (daxili və xarici) maraqlı tərəflər tərəfindən dəstəklənir. Müəssisənin Elmi Şurası tərəfindən təsdiqlənən inkişaf strategiyası müəssisənin missiya bəyannaməsi və məqsədlərinə uyğundur. Onun həyata keçirilməsi üçün qısa və ortamüddətli planlar mövcuddur. Müəssisənin inkişaf strategiyası onun resurslarına (maliyyə, işçi heyət, infrastruktur), yeni resurslar cəlb etmə potensialına, əmək bazarında baş verən dəyişikliklərə və cəmiyyətin ehtiyaclarına uyğundur. Müvafiq maraqlı tərəflər (professor-müəllim heyəti, tələbələr və işəgötürənlər) müəssisənin strateji inkişafı prosesinə cəlb olunurlar. Strategiyada qoyulan məqsədlərin əldə olunmasını qiymətləndirmək üçün proseslər mövcuddur, qısa və ortamüddətli planlar tətbiq olunur və həyata keçirmə prosesi monitorinq edilir. Ali təhsil müəssisənin missiyası, gələcəyə baxışı və məqsədləri barədə məlumat ictimaiyyətə açıqdır (veb səhifə, mətbuat və digər kanallar).
Universitetin rolu aydındır və texnologiya sahəsində köklü təhsil ənənələrinə malikdir. Universitet müstəqil şəkildə Təhsil Nazirliyinə yeni proqramlar təklif edə bilər. Yeni proqramları Təhsil Nazirliyi təsdiq edir. Hal-hazırda, universitet Azərbaycanın bütün mühüm sənaye sahələri üçün mühəndis mütəxəssislər hazırlayır. Universitet təhsili əmək bazarının tələblərinə uyğun olaraq yaxşılaşdırmaqda maraqlıdır. Müvafiq maraqlı tərəflər AzTU-nun sənayenin idarəedilməsi və inkişafı üzrə missiyasını yerinə yetirməsinə dəstək verir. Strateji İnkişaf Planı təhsil müəssisəsinin ən ali qərarverici orqanı olan Elmi Şurada müzakirə edilir və bu orqan eləcə də təhsil müəssisəsinin əsas fəaliyyəti üzrə inkişaf hədəflərini müəyyənləşdirir. AzTU-nun özünütəhlil hesabatında və müsahibələrdə təsvir olunan rolu aydındır və bu, güclü tərəf hesab olunur. Universitetin 2016-2020-ci illəri əhatə edən Strateji İnkişaf Planı var. Bundan başqa, struktur vahidləri qısamüddətli plana malikdir. Panlar ilbəil həyata keçiriləcək tədbirləri əhatə edir və bu tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə məsuliyyətləri müəyyənləşdirir. Strategiya Elmi Şuranın qərarı və Rektorun əmri ilə təsdiqlənir. Strategiya eləcə də Təhsil Nazirliyinə göndərilir. Açıq şəkildə müəyyənləşdirilməsə də, Universitetin əsas vəzifəsi, missiyası və gələcək hədəfini Strateji İnkişaf Planında görmək mümkündür, məsələn, universitetin əsas məqsədləri və inkişaf prioritetləri hissəsində. Onlar yaxşı təsvir olunub və strategiya onlara uyğundur. Qısa və ortamüddətli planlar Universitet səviyyəsində deyil, struktur vahidləri səviyyəsində hazırlanıb. Maraqlı tərəflərlə daha yaxşı kommunikasiya üçün əsas vəzifə, missiya və gələcək hədəf strategiyanın gələcək versiyasında daha qabarıq vurğulana bilər. Strategiyaya 10 əsas sahə daxildir. Bütün sahələr təsvir olunub və bir çox strateji məqsədlərə (40-dan çox) və strateji vəzifələrə (70-dən çox) bölünüb. Yalnız məqsədlər və vəzifələr təsvir olunmayıb, onların həyata keçirilməsi mexanizmi də strategiyada təsvir olunub. Məqsədlər və vəzifələr universiteti düzgün istiqamətə yönləndirsə də, bunların hamısı 5 il ərzində həyata keçirilməyə bilər. Məsələn, müasir texniki avadanlığın alınmasına böyük maliyyə vəsaiti lazımdır və tələb olunan müddət asanlıqla uzana bilər. Əslində, bu heç zaman bitməyən işdir. Çünki universitet səviyyəsində müxtəlif ehtiyacların miqdarı müəyyənləşdirilməli, məqsədlərin və vəzifələrin prioritetləşdirilməsi aparılmalıdır. Müsahibələr zamanı qiymətləndirmə qrupuna bildirildi ki, strategiya əsasən işçi heyət tərəfindən hazırlanır. Tələbələr və şirkətlərin rolu azdır. Tövsiyə olunur ki, strategiyaya dəyişikliklər etdikdə və eləcə də yeni strategiya hazırladıqda, bütün müvafiq maraqlı tərəflər sistematik olaraq strategiya prosesinə cəlb olunsun. İllik büdcə strateji planlara əsasən prioritetləşdirilir və bu, strateji hədəflərin əldə olunması üçün vacibdir. Həyata keçirmə üzrə məsuliyyətlər müəyyənləşdirilir və dekanlar və müdirlər həyata keçirmədə vacib rol oynayır. Rektor və prorektorlar nəzarətedici funksiya yerinə yetirir. Hesabatvermə üçün universitetin veb səhifə, qazet və kütləvi mətbuat kimi vasitələri var və təkmilləşdirmə hallarının çatdırılması üçün istifadə oluna bilər. Rektor Nazirliyə hesabat verməyə məsuliyyət daşıyır. Bundan əlavə, illik hesabat hər ilin əsas nəticələrini təsvir edir. Bununla belə, müsahibələr zamanı Universitetin strategiyasının universitet daxilində işçi heyətə və tələbələrə və ya tələbə təşkilatlarına çatdırılmasının nə qədər səmərəli olduğu aşkarlanmadı. Maraqlı tərəflərlə vəziyyət oxşardır. Bu səbəbdən, qiymətləndirmə qrupu Universiteti maraqlı tərəflərin Strateji İnkişaf Planı və strateji məqsədlər barədə məlumatlandırılmasına daha çox diqqət verməyə çağırır. Eləcə də təklif edilir ki, nailiyyətlər və gələcək planlar barədə ən az universitet və fakültə səviyyəsində şirkətlərlə sistematik görüşlər keçirilsin. Universitet uzun müddətdir ki, inkişaf və tədqiqat layihələri, eləcə də işçi heyət və tələbə mübadiləsi formasında beynəlxalq əməkdaşlıq aparır. Xüsusilə layihələr Universitetin fəaliyyətini, eləcə də işçi heyətin və tələbələrin bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün yaxşı imkanlar açıb. Bir çox müsahibələrdə qeyd olundu ki, öncül praktikalar beynəlxalq layihələrlə bağlıdır və bu, universiteti davamlı olaraq beynəlmiləlləşmə üzrə iş aparmağa sövq edir (məsələn, yeni layihələr vasitəsilə). Bu eləcə də fakültələrdə ingilis dilində təhsilin artırılması və ingilis dilində tədris olunan yeni proqramların yaradılması fikrini dəstəkləyir. Müsahibələr zamanı bir neçə qrup qeyd etdi ki, sənaye ilə və digər şirkətlərlə əlaqələrin artırılması faydalı olar. Bu, daha çox praktika imkanı, əmək bazarından müəllimlərin cəlb olunması, məzunlara daha yaxşı məşğulluq imkanları və yeni tədqiqat layihələrinin aparılması imkanlarını təmin edə bilər. Qiymətləndirmə qrupu Universitetə sənaye və digər şirkətlərlə əməkdaşlıq üçün imkanların dəyərləndirilməsi vasitəsilə bu sahədə daxili inkişaf işinin başlanılmasını tövsiyə edir. Bir çox müsahibələrdə auditoriyalarda və laboratoriyalarda texniki təchizatın yaxşılaşdırılması arzusu səsləndirildi. Bu maliyyə resursları ilə bağlı bir məsələ olduğundan qiymətləndirmə qrupu universitetə maliyyə mənbələrini genişləndirməyə və mümkün olduğu təqdirdə şirkətlərlə bu sahədə əməkdaşlığı artırmağa çağırır. Güclü tərəflər, öncül praktika AzTU-nun rolu aydındır və yaxşı əsaslandırılır Universitetin əsas vəzifəsi, missiyası və gələcək hədəfi Strateji İnkişaf Planında təsvir olunub Bir çox öncül praktikalar beynəlxalq layihələrlə və beləliklə xarici əlaqələrlə əlaqələndirilir Tövsiyələr Universitet səviyyəsində planda məqsədlərin və vəzifələrin prioritetləşdirilməsi aparılmalıdır Bütün müvafiq maraqlı tərəflər gələcəkdə strateji prosesə cəlb olunmalıdır Universitet bütün maraqlı tərəflərin Strateji İnkişaf Planı və məqsədlər barədə məlumatlandırılmasına daha çox diqqət verməlidir Gələcəkdə şirkətlərlə universitetin nailiyyətləri və gələcək planları barədə sistematik görüşlərin keçirilməsi tövsiyə olunur Universitet sənaye və digər şirkətlərlə əməkdaşlığın artırılması imkanlarını dəyərləndirməlidir Universitetin beynəlmiləlləşməsi işini fəal sürətdə davam etdirmək