«институционал иқтисодиёт»

 
Хулоса 
Давлатнинг иккита идеал хилини таққослашга якун ясаймиз: 
Шартномавий 
Эксплуататорлик 
Мақсади 
Жамият 
аъзоларининг 
умумий 
даромади (ЯИМ)ни кўпайтириш, 
трансакция 
харажатларини 
пасайтириш 
Давлат аппаратини назорат қилувчи 
гуруҳнинг 
рентасини 
(солиқ 
тушумларини) кўпайтириш 
Вазифалари 
(функциялари) 
Шахслар 
ўртасидаги 
қатор 
битимларда кафиллик, мулкчилик 
ҳуқуқларини тафсирлаш ва ҳимоя 
қилиш 
Кафил роли билан чегараланмаган 
ҳолда иқтисодий ва ижтимоий ўзаро 
ҳамкорликка фаол аралашиш 
Воситалар (мажбур 
қилиш 
монополиясидан 
фойдаланиш) 
Ижтимоий 
шартнома 
ва 
конституциявий доиралар билан 
чегараланган 
Давлатни 
назорат 
қилувчи 
гуруҳнинг сиёсий иродасига боғлиқ 
«Принципал-агент» 
муаммосини 
ҳал 
этиш механизмлари 
Принципал – фуқаро: демократик 
назорат 
механизмлари, 
конституциявий 
доираларнинг 
мавжудлиги, 
муқобил 
вариантларнинг мавжудлиги. 
Принципал – давлат: қонунга 
ихтиёрий бўйсуниш меъёрларини 
ёйиш 
Принципал – фуқаро: мавжуд эмас. 
Принципал – давлат: мажбур қилиш 
ва куч ишлатишдан фойдаланиш, 
ҳар томонлама назоратни амалга 
оширишга уриниш 
Бюджет чекловлари 
Қатъий, бюджетни тасдиқлашнинг 
демократик 
тартиботи 
билан 
Юмшоқ 

---

137 
чекланган 
Даромадларнинг 
асосий моддалари 
Биринчи 
навбатда 
«бозор» 
солиқларидан тушумлар 
Мусодара солиқлари ва солиқдан 
ташқари тушумлар 
Харажатларнинг 
асосий бандлари 
Адлия, ҳуқуқни муҳофаза қилиш 
фаолияти 
Мудофаа, 
давлат 
бошқаруви, 
ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолияти 
Бюджет 
тақчиллигини 
қоплашнинг асосий 
усуллари 
Ташқи бозордаги қарзлар 
МБнинг ҳукуматга қарзлари, ички 
бозордаги 
қарзлар, 
мусодара 
солиғининг 
тури 
сифатида 
мажбуриятларни бажаришдан бош 
тортиш ҳам мумкин