Inson xarakteri va shaxs kamoloti

Xarakter va holat...

Xarakter shaxsning atigi bir tomoni bo‘lib ekstremal vaziyatda yoki shunchaki tanlash vaziyatida inson mavjud holatlardan ustun bo‘lishga, shu jumladan, xususan o‘z xarakteridan yuqori ko‘tarilishga ham qodirdir. Psixologiya fanida xarakter va qobiliyatning shakllanib borishi bevosita shaxsning yosh davrlariga bog‘liqdir. Ma’lumki, har bir yosh davri o‘ziga xos belgiga ega bo‘lib, uning o‘rnini hech qanday yosh davri bosa olmaydi. Biroq turli shaxslarda yosh davrlari turlicha kechishi fan nuqtayi nazaridan izohlangan. Xarakter tuzilishining qonuniyatlaridan kelib chiqqan holda, muhim tarbiyaviy xulosalar chiqarish mumkin. Xarakter xislatlarining ba’zi salbiy xususiyatlar (qo‘pollik va yolg‘onchilik)ni bartaraf qilish juda qiyin, sababi hayotiy vaziyatni chuqur anglab yetmasdan turib, insonlarga nisbatan to‘g‘ri munosabatni shakllantirmasdan turib insondagi salbiy illatni ijobiy fazilatga o‘zgartirish murakkab vaziyatli holatdir. Shuning uchun har bir insonda o‘z-o‘ziga baho berish, albatta, o‘z-o‘zini nazorat qilish kabi mexanizmlar shakllangan bo‘lishi maqsadga muvofiqdir...

Shaxs kamoloti jismoniy, aqliy, siyosiy, xuquqiy, axloqiy, ekologik va estetik jihatga egaligi bilai tavsiflanadi. Kamolotning bu jihatlari notekis, ya'ni har xil sur'atda kechadi. Masalan, odamning jismoniy kamoloti 50 ming yil oldin qanday bo'lgan bo'lsa, xozir ham deyarli shunday kechmoqda. Biroq odamning aqliy kamolotida tafakkurning rivojlanishi hisobiga juda katta ijobiy (oldinga) siljishlar kuzatilgan. Pedagogika Shaxs kamolotini barcha tarkibiy qismlari bilai birgalikda o'rganadi.

Har bir Shaxs va Shaxslar guruhini o'z ichiga olgan jamoalar (jamiyat) muayyan makon va zamonda shakllanadi, faoliyat ko'rsatadi va oxir-oqibat, o'zo'mini yosh avlodlarga bo'shatib beгadi. Demak, avlodlar yangilanishi (almashinuvi), ya'ni avlodlariing ijtimoiy takror barpo etilishi, vorisligi uzluksiz davom etadigan doimiy jarayondir.

Aloxida tashkil etilgan sharoitlarda, ya'ni ta'lim-tarbiya muassasalarida inson Shaxsini kamol toptirish pedagogika nazariyasi va amaliyotining eng murakkab va hal qiluvchi muamшolaridan biгidiг. Bu muammo tuгli jihatlarga ega bo'lib, Ыг qatoг tabiiy va ijtimoiy fanlar tomonidan o'гganiladi.