Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Begona o`t- qishloq xo`jalik ekinlari ichida va ekin ekiladiga bo`sh yerlarda, uylarga yaqin joylarda, yo`l bo`ylarida o`sadigan o`simlik. Zararli, iste`mol qilib bo`lmaydigan zaxarli o`tlar, shuningdek tabiiy o``tzor va o`tloqlarning yem-xashak sifatini pasaytiradigan o`simliklar ham begona o`t hisoblanadi. Begona o`tlarning minglab turi bor. Begona o`tlar ba`zan qishloq xo`jalik ekinlariga zararkunandalardan ham ko`p zarar yetkazadi. Ular madaniy ekinlar ichida o`sib, tuproqdagi oziq-moddalarni va namlikni o`zlashtirib, ekinlarning yaxshi rivojlanishiga imkon bermay qo`yadi, ularning hosildorligini pasaytiradi. Ayrim begona o`tlar tekinxo`r bo`lib, boshqa osimlik tanasidagi shirani so`rib oladi.

Behi-(Cudonia oblonga) ra`nodoshlar oilasiga mansub mevali daraxt yoki buta. Behining Ozarbayjon, Dog`iston, Turkmaniston, Eronda yovvoyi turlari uchraydi, turk tilida ayva nomi bilan yuritilgan. Behining balandligi 5–6 m, shox-shabbalari piramida shaklida, ba`zan tarvaqaylab o`sadi. Bargi oddiy, yashil, cheti butun. Behining gullari yakka holda, oq yoki och pushtibo`lib, aprelda gullaydi. Ko`chati o`tqazilgach, 3—4 yilda hosilga kiradi, 30—40 yil yashaydi. Katta yoshdagi daraxtlari o`rtacha 60— 70 kg hosil beradi. Mevasi sentabr—oktabr oylarida uzib olinadi. Vazni, naviga qarab mevasining og`irligi 150—500 grammbo`ladi . Behi mevalari limon rangda yoki to`q sariq, tuk bilan qoplangan bo`ladi. Yetilganda tuki to`kilib ketadi, xushboy hid tarqatadi. Yangi uzilgan mevasi kam iste`mol qilinadi. Behidan murabbo, kompot, marmelad, qiyom, jem tayyorlanadi, ovqatga (ko`pincha palovga bosiladi) ishlatiladi.

Bekat- qadimda yo`llarda karvon va yo`lovchilar to`xtab dam olgan maxsus joy. Unda yo`lovchilar tunashi uchun alohida uylar va otxonalar bo`lgan. Bugungi kunda bekat yo`lovchilarning biror transport turi (masalan, tramvay, trolleybus, avtobus, metro kabi)ga chiqishlari va undan tushishlari uchun belgilangan joy.

Bekobod shahri- Toshkent viloyatidagi shahar (1954-yildan). Toshkentdan 189 km janubida, Dalvarzin choʻlining janubi-sharqida, Tojikiston Respublikasi chegarasi yaqinida joylashgan. Sirdaryoning har ikkala sohilida, shimoli-sharq va janubi-sharqdan togʻ tizmalari bilan oʻralgan. Iqlimi keskin kontinental. Iyulning oʻrtacha havo harorati 28 – 30°, yanvarniki –2, –3° ga yetadi. Shahar aholisi 85,5 ming kishi, asosan oʻzbeklar, shuningdek rus, tatar, koreys, qozoq, tojik va boshqa ham yashaydi. Bekobod yaqinidan Dalvarzin va Doʻstlik kanallari boshlanadi. Bekobod Oʻzbekistonning industriya markazlaridan biri. 1942-yilda metallurgiya zavodi qurila boshladi. Oʻrta Osiyodagi bu yagona qora metallurgiya markazi 1944-yil dastlabki poʻlat va 1946-yil birinchi prokat berdi. Sement kombinati, temirbeton buyumlari (sugʻorish novlari va boshqalar), qum-shagʻal, gʻisht, paxta, sut va non zavodlari, goʻsht kombinati va boshqa bor. Shahar yaqinida 1943-yilda Farhod GES qurilgan. Bekobodda tibbiyot bilim yurti, umumiy taʼlim maktabi, musiqa va sport maktablari, ommaviy kutubxona, klub, madaniyat uyi, metallurgiya madaniyat saroyi, muzey, kasalxona bor.

Belgi- moddiy, hissiy ravishda idrok etiladigan predmet, voqea yoki harakat. Bu harakat bilishda koʻrsatmalar, ishoralar sifatida yoki boshqa predmet, xususiyat, munosabatlarda namoyon boʻladi. Belgi haqida maxsus fan — semiotika. Belgilar til va gʻayritil belgilariga boʻlinadi. Biron moldiy obʼyektdan iborat boʻlgan belgi boshqa biron narsani belgilash uchun xizmat qiladi.