Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Qator-

Qatronbosh-

Qattiq tosh-

Qaychi- turli materiallarni kesish (qirqish) uchun ishlatiladigan asbob. Dastlabki qaychi bir-biriga egiluvchan yoysimon metall plastina bilan biriktirilgan ikki pichoqdan iborat boʻlgan, hozirgi qaychilarga oʻxshash qaychi miloddan avvalgi 8-asrda Yaqin Sharqda yaratilgan va asta-sekin takomillashtirib borilgan. Hunarmandchilik (kosibchilik, tikuvchilik, tunukasozlik, bogʻdorchilik va boshqalar kasblar) rivojlangan sari qaychining turi ham koʻpaya borgan (chevarlar qaychisi, tok qaychi, tunuka qaychi va boshqalar). Sanoat rivojlana boshlagach (18-asr 60-yillaridan boshlab), mexanik qaychilar paydo boʻldi. Keyinchalik (19-asr 30—40 yillari) elektr qaychilar yaratildi. Hozir qaychining dastaki, mexanik va elektr turlari mavjud.

Qayin- daraxt bo`lib o`sadigan o`simlik. Qayinning bo`yi 25 m gacha bo`ladi va u tez o`sadi. Qayin urug` va ko`chati orqali ko`paytiriladi. Ozbekistonning tog`li hududlarida ko`p uchraydi. Qayin sifatli qurilish materiali hamdir. Qayindan ko`kalamzorlashtirishda keng foydalaniladi. Yog`ochidan turli buyumlar tayyorlanadi.

Qayiq- daryo, koʻl va boshqalar suv havzalari uchun moʻljallangan suzish vositasi. Qayiqlar dastlab, asosan, eshkaklar bilan harakatlantirilgan, keyinchalik yelkanli va motorli qayiqlar paydo boʻlgan. Qayiq ilgari, asosan, yoʻgʻon daraxt tanasini oʻyib yasalgan, qayin poʻstlogʻidan yoki yogʻoch sinch (karkas)larga hayvon terisini tortib qurilgan. Hozir qayiq yasashda yogʻoch, plastmassa va yengil metall ishlatiladi. Qayiq odamlar foydalangan dastlabki suv transporti hisoblanadi. qadimiy Misr, Oʻrta Osiyo (shu jumladan, Oʻzbekiston hududi), Xitoy, Koreya, Yaponiya, Hindiston va boshqalar mamlakatlarda keng rasm boʻlgan. Qayiqdan suv transportida, baliq ovlashda, harbiy ishda, sport maqsadlarida, istirohat bogʻlarida suvda sayr qilish va boshqalar maqsadlarda foydalaniladi. Kichikroq suv osti kemasi suv osti qayig`i deb ataladi. Qayiqning shakli va oʻlchamlari, nechta (bir, ikki va koʻp) eshkakli ekanligi uning nima maqsadga moʻljallanganligiga bogʻliq. Oʻzbekistonda qayiq, asosan, baliq ovlashda, sport maqsadlarida, istirohat bogʻlaridagi koʻllarda sayr qilishda ishlatiladi.

Qayrag`och-- baland o`suvchi manzarali daraxt. U gullab, meva hosil qiluvchi daraxt. Mevasida pardasimon qanotchalari bo`ladi. Qayrag`ochning hamma turi manmzarali daraxt hisoblanadi. Uning shox-shabbalari qalin bo`lib, sersoya daraxt. Qayrag`och daryo bo`ylarida, tog`larda va boshqa sernam joylarda yaxshi o`sadi. Qayrag`och daraxtining yog`ochi qattiq va mustahkam bo`lib, duradgorlikda turli buyumlar yasash uchun ishlatiladi.