Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Forel baliq-

Fosfor-(yunoncha phosphoros — yorug`lik tashuvchi, phos — yoruglik va phoro — tashiyman, lotincha Phosphorus), Mendeleyev davriy jadvaliga kiruvchi kimyoviy element. Tabiatda fosforning oq, qizil va qora turlari uchraydi. Fosfor harbiy maqsadlarda, gugurt sanoatida, metallurgiyada, fosforli bronzalar hosil qilishda qoʻllanadi. Fosfor tirik organizm hujayralari hayotida muhim rol oʻynaydi.

Fosforit- cho`kindi tog` jinslari. Sof fosforitning rangi asosan oq bo`lib, juda kam uchraydi. Fosforit tarkibidagi rangli moddalarga ko`ra qora, kulrang , jigarrang , ba`zan ko`k, yashil, qizil, sariq, och kulrang bo`ladi. fosfatlarga toʻyingan choʻkindi togʻ jinslari. Sof F.ning rangi asosan oq boʻlib, juda kam uchraydi. Fosforit tarkibidagi rangli moddalarga koʻra qora, kulrang , jigarrang , baʼzan koʻk, yashil, qizil, sariq, och kulrang boʻladi. Fosforit tuzilishiga qarab yaxlit, donador, shagʻalsimon turlarga boʻlinadi. Yaxlit va donador fosforit koʻp tarqalgan. Fosforit kimyo, tibbiyot va oziq-ovqat sanoatida ishlatiladigan fosfor, fosfor kislota va turli fosforli birikmalar olish manbasi hisoblanadi. Asosiy isteʼmolchi — qishloq xoʻjaligi boʻlib, fosforitdan 90% gacha fosforli oʻgʻitlar tayyorlashda ishlatiladi. Undan tashqari, fosforitdan yoʻl-yoʻlakay sanoat masshtabida bir qancha noyob elementlar ajratib olinadi. Rossiya, Boltiqboʻyi, Sibir, Qozogʻistonda yirik fosforit konlari bor. Oʻzbekiston hududida fosforit paleogen, boʻr, devon, silur va tokembriy yotqiziqlarida topilgan. Ular, asosan, Markaziy Qizilqumdagi Jeroy Sardara, Shimoliy Yetimtogʻ va Karakata konlarida mavjud.